به گزارش پایگاه خبری پیام خانواده، تقریباً همه‌ی ما روز اول مدرسه را خوب به یاد داریم؛ روزی که هم پر از هیجان بود و هم آمیخته با دلهره. بعضی بچه‌ها پشت در مدرسه اشک می‌ریختند و دلشان نمی‌خواست از مادر یا پدر جدا شوند، بعضی‌ها ساکت و مردد بودند و عده‌ای هم با شور و شوق، بی‌آنکه نگاهی به عقب بیندازند، وارد کلاس شدند.
روز اول مدرسه برای کودک یک تجربه‌ی مهم و غالباً پراسترس است. جدا شدن از والدین، محیط جدید، معلمان و دوستان ناشناس همگی می‌توانند سبب ایجاد اضطراب شوند. این نوع اضطراب طبیعی است ولی اگر نتوان کنترلش کرد، ممکن است تبدیل به مانعی برای یادگیری، اختلال خواب، بی‌اشتهایی یا مشکلات رفتاری شود. نقش والدین در این وضعیت کلیدی است؛ هم از نظر پیشگیری و هم از نظر همیاری در لحظات بحران.
یافته‌های علمی درباره‌ی اضطراب جدایی و تأثیر والدین چه می‌گویند؟
سبک تربیتی والدین و اضطراب جدایی
مطالعه‌ای در اردن روی کودکان مهدکودک نشان داده است که سبک‌های تربیتی منفی (مثل محافظت بی‌مورد، خشم یا سبک‌های بی‌توجهی) با سطوح بالاتر اضطراب جدایی در کودکان همبستگی دارد. در مقابل، سبک تربیتی مثبت و حمایت‌آمیز باعث سازگاری بهتر کودک با جدایی می‌شود.
ارتباط والد-کودک و اعتماد
بر اساس مقاله‌ای منتشر شده در BioMed Central کیفیت مکالمه و ارتباط والد و کودک، و اعتماد متقابل بین آن‌ها روی اضطراب والدین تأثیر دارد و به طور غیرمستقیم بر اضطراب کودک نیز تأثیرگذار است. هنگامیکه ارتباط باز و محترمانه باشد، والدین اضطراب آموزشی کمتری دارند و این آرامش به کودک منتقل می‌شود.
مداخله والد محور
تحقیقات منتشر شده در ScienceDirect نشان داده‌اند که مداخلات متمرکز بر والدین می‌تواند اضطراب کودکان را کاهش دهد. این مداخلات معمولاً شامل آموزش به والدین در مورد چگونه مقابله کردن با اضطراب، استفاده از روش‌های رفتاری و شناختی، و تشویق استقلال کودک است.
آمادگی تدریجی و حضور پیش از شروع مدرسه
بازدید کودک از مدرسه قبل از زمان رسمی شروع، آشنایی با معلم، کلاس، همکلاسی‌ها، و محیط آن کمک زیادی می‌کند تا کودک بداند چه انتظاری دارد و کمتر احساس ترس کند.
پایداری، پیش‌بینی‌پذیری و روتین والدین
والدینی که ساختار مشخصی برای زندگی کودک فراهم می‌کنند — مثل زمان‌بندی خواب، صبحانه، رفت و آمد به مدرسه — کمک می‌کنند که کودک احساس ثبات بیشتری کند و اضطراب کمتری داشته باشد. هرچه محیط خانوادگی از نظر نظم و پیش‌بینی‌پذیری مناسب‌تر باشد، کودک راحت‌تر می‌تواند با جدایی کنار بیاید.
کلیدهای طلایی همراهی با فرزند در شروع مدرسه
با توجه به یافته‌های بالا، این توصیه‌ها می‌توانند کمک کنند تا روز اول مدرسه و زمان جدایی آسان‌تر شود:
پیش از شروع مدرسه
صحبت کردن با کودک درباره مدرسه، معلم، دوستان
بازدید مشترک از مدرسه؛ دیدن کلاس و محیط بازی
مرور عکس‌ها یا کتاب‌هایی که درباره شروع مدرسه‌اند
تعیین یک شیء آشنا که کودک همراهش ببرد (مثلاً یک اسباب‌بازی کوچک یا عکس خانوادگی)
روز اول مدرسه
خداحافظی کوتاه، اما محبت‌آمیز و مطمئن
نگه داشتن وعده‌های داده شده (مثلاً «بعد از ظهر برمی‌گردم»)
همراهی با کودک تا مدرسه و معرفی معلم
حفظ آرامش والدین، اضطراب والد می‌تواند به کودک منتقل شود
بعد از مدرسه و ادامه روند
گفت‌وگو درباره تجربه کودک: چه چیزی خوب بود؟ چه چیزهایی او را ترسانده؟
تعریف و تشویق تلاش کودک برای مستقل شدن
ادامه‌ی ایجاد روتین مشخص برای صبح‌ها و عصرها
اگر اضطراب شدید باقی ماند، مشاوره با روانشناس کودک ممکن است مفید باشد
چالش‌ها و ملاحظات
برخی کودکان ذاتاً حساس‌تر بوده و مدت بیشتری زمان می‌برند تا با تغییرات کنار بیایند. مقایسه‌شان با هم‌سن و سالان ممکن است به اضطراب بیشتر منجر شود. والدین باید مراقب باشند که اضطراب خود را بیش‌ازحد به کودک منتقل نکنند؛ آموزش برای والدین در مدیریت اضطراب خودشان نیز مهم است. همکاری مدرسه و معلمان: اگر مدرسه بتواند زمان آشنایی قبل از شروع به کار فراهم کند یا معلم برای جدایی برنامه ویژه‌ای داشته باشد، روند کار بهتر پیش خواهد رفت.
اضطراب روز اول مدرسه و اضطراب جدایی از والدین چیزی است که بسیاری از کودکان آن را تجربه می‌کنند. اما والدین با اقدامات آگاهانه، تدریجی و حمایتی می‌توانند تأثیر قابل‌توجهی در کاهش این اضطراب داشته باشند. ایجاد محیطی امن، پیش‌بینی‌پذیر، ارتباط باز و حمایت مستمر هم برای کودک و هم برای والدین آرامش و اعتمادبه‌نفس بیشتری فراهم می‌آورد — چیزی که کودک به آن نیاز دارد تا با شجاعت وارد دنیای مدرسه شود.