به گزارش خبرگزاری پیام خانواده، جشن ۴۰ روزگی نوزاد و اولین دندان، از رسم‌های دیرینه ایرانی‌اند که شادی، پیوند خانوادگی، و هویت فرهنگی را به ارمغان می‌آورند. این مراسم‌ها، که ریشه در باورها و تاریخ ما دارند، نه‌تنها لحظات ماندگاری برای والدین و کودکان خلق می‌کنند، بلکه داستان‌های خانوادگی را به نسل بعدی منتقل می‌کنند. اما در دنیای پرشتاب امروز، والدین جدید با چالش‌هایی مثل فشارهای مالی، کمبود وقت، و انتظارات اجتماعی روبه‌رو هستند که گاهی این سنت‌ها را به تجربه‌ای استرس‌زا تبدیل می‌کند.
سوال اینجاست که آیا این رسم‌ها هنوز ارزش حفظ دارند؟ و چگونه می‌توان آن‌ها را به شکلی اجرا کرد که هم معنادار باشند و هم فشار کمتری به والدین وارد کنند؟
چرا رسم‌های قدیمی هنوز ارزشمندند؟
مثلا جشن ۴۰ روزگی، که پایان دوره نقاهت مادر و ورود نوزاد به جمع خانواده را جشن می‌گیرد و یا جشن اولین دندان، که با پختن آش دندونی و هدایای نمادین همراه است، بخشی از هویت فرهنگی ایران هستند. این رسم‌ها پیوندهای خانوادگی را تقویت می‌کنند و فرصتی برای انتقال باورها و داستان‌های کهن به نسل‌های جدید فراهم می‌کنند. این سنت‌ها مانند پلی بین گذشته و آینده‌اند؛ حتی اگر شکلشان تغییر کند، حس تعلق و هویت را زنده نگه می‌دارند.
ارزش عاطفی و روانی
این مراسم‌ها به والدین، به‌ویژه مادران، کمک می‌کنند تا پس از چالش‌های زایمان و ماه‌های اولیه، لحظاتی از شادی و امید را تجربه کنند. برخی روانشناسان معتقدند «جشن‌های کوچک خانوادگی می‌توانند احساس انزوا را کاهش دهند و به سلامت روان والدین کمک کنند، به شرطی که با فشارهای غیرواقعی همراه نباشند.»
چالش‌های دنیای مدرن
با وجود این ارزش‌ها، اجرای این رسم‌ها در دنیای امروز آسان نیست. مثلا یک بررسی غیررسمی نشان داده که نیمی از والدین، هزینه‌ها و انتظارات اجتماعی را مانعی برای لذت بردن از این مراسم‌ها می‌دانند. فشار برای برگزاری جشن‌های پرزرق‌وبرق، کمبود وقت، و گاهی احساس فاصله با این سنت‌ها در میان نسل جدید، از چالش‌های اصلی هستند. با این حال، با نگاهی چندجانبه می‌توان این رسم‌ها را به شکلی مدرن و کم‌استرس بازآفرینی کرد.
متأسفانه امروزه بسیاری از آیین‌ها به مناسبت‌های «باید هزینه کرد» تبدیل شده‌اند: کیک‌های خاص، هدایا، تزئینات پرخرج. این مصرف‌گرایی گاهی نه تنها استرس مالی ایجاد می‌کند، بلکه از هدف اصلی— یعنی جشن گرفتن زندگی و پیوند— دور می‌شود.
این رسم‌ها نوعی سرمایه‌گذاری اجتماعی‌اند. گردهمایی‌های خانوادگی شبکه‌ای از حمایت عاطفی، مالی، یا حتی حرفه‌ای برای آینده کودک و والدین ایجاد می‌کنند. اما در شرایط اقتصادی کنونی ایران، با تورم و هزینه‌های بالای زندگی، برگزاری مراسم پرخرج برای بسیاری دشوار است.
راهکار این است که مراسم را به دورهمی‌های کم‌هزینه تبدیل کنید. مثلاً در جشن اولین دندان، هر مهمان می‌تواند یک خوراکی خانگی بیاورد. استفاده از پلتفرم‌های دیجیتال برای جمع‌آوری هدایای نمادین (مثل لیست هدیه آنلاین و نیازهای واقعی) نیز هزینه‌ها را کاهش می‌دهد.
فشار برای برگزاری مراسم‌های بی‌نقص (مثل تزیینات اینستاگرامی) می‌تواند استرس را افزایش دهد. کمال‌گرایی در این مراسم‌ها می‌تواند لذت عاطفی را از والدین بگیرد.
بهتر است روی لحظات ساده تمرکز کنید. یک جشن ۴۰ روزگی با حضور خانواده نزدیک و دعای خیر می‌تواند آرامش‌بخش‌تر از یک مراسم بزرگ باشد. والدین می‌توانند با روان‌شناس مشورت کنند تا مراسم را متناسب با نیازهای عاطفی خود طراحی کنند.
محیط زیست را فراموش نکنید
در دنیای امروز که پایداری محیط‌زیست اهمیت زیادی دارد، مراسم‌های سنتی می‌توانند با رویکردی سبز برگزار شوند. تزیینات یک‌بارمصرف، هدررفت غذا و هدایای پلاستیکی با ارزش‌های محیط‌زیستی بسیاری از والدین جوان در تضاد است.
از تزیینات قابل‌استفاده مجدد (مثل پارچه‌های رنگی)، غذاهای محلی یا گیاهی، و هدایای سبز (مثل اسباب‌بازی چوبی) استفاده کنید. برگزاری جشن در فضای باز مثل پارک با رویکرد «بدون زباله» هم پایدار است و هم خاطره‌انگیز.
دیدگاه جهانی‌سازی: آمیختن سنت‌ها
با تأثیر جهانی‌سازی و مهاجرت، بسیاری از خانواده‌های ایرانی در محیط‌های چندفرهنگی یا دیاسپورا زندگی می‌کنند. این موضوع فرصتی برای ترکیب رسم‌های ایرانی با فرهنگ‌های دیگر است، اما گاهی باعث سردرگمی درباره اصالت می‌شود. مثلا فردی تعریف می‌کرد که برای جشن ۴۰ روزگی، آش سنتی پختیم، اما کیک هم بریدیم تا دوستان غیرایرانی‌مان هم احساس راحتی کنند.
راهکارهای عملی برای اجرای کم‌استرس
۱. ساده‌سازی مراسم: جمع‌های کوچک با خانواده و دوستان نزدیک برگزار کنید. مثلاً جشن ۴۰ روزگی می‌تواند یک دورهمی با چای و شیرینی باشد. روی معنا تمرکز کنید، مثل دعای خیر یا به اشتراک گذاشتن داستان‌های خانوادگی، به جای تزیینات پرهزینه. مراسم را در خانه یا پارک برگزار کنید تا هم صمیمی باشد و هم ارزان. از کمال‌گرایی دوری کنید؛ هدف شادی و خاطره‌سازی است، نه رقابت.
۲. مدیریت مالی: بودجه مشخصی تعیین کنید و از تزیینات دست‌ساز یا وسایل موجود در خانه استفاده کنید. پذیرایی را به‌صورت مشارکتی ترتیب دهید؛ هر مهمان یک خوراکی بیاورد. به جای هدایای گران، از مهمانان بخواهید کارت تبریک یا یادگاری‌های کوچک بیاورند.
۳. استفاده از فناوری: دعوت‌نامه‌های دیجیتال از طریق واتس‌اپ یا ایمیل بفرستید. برای اقوام دور، مراسم را به‌صورت آنلاین پخش کنید. با دوربین موبایل عکس بگیرید و با اپلیکیشن‌های ویرایش، آن‌ها را زیباتر کنید.
۴. انعطاف در زمان‌بندی: اگر والدین خسته‌اند، مراسم را به زمان دیگری (مثلاً ۲ ماهگی) موکول کنید. مراسم را کوتاه (۱-۲ ساعت) برگزار کنید تا برای همه راحت باشد.
۵. جلب حمایت دیگران: از اقوام و دوستان برای تدارکات یا پذیرایی کمک بگیرید. انتظارات خود را شفاف بیان کنید تا از فشارهای ناخواسته جلوگیری شود.
مصاحبه با والدیننشان داده که ۸۰ درصد معتقدند این سنت‌ها ارزشمندند، اما باید ساده‌تر شوند. آن‌ها از فشار شبکه‌های اجتماعی برای برگزاری مراسم‌های پرزرق‌وبرق گلایه داشتند و کارشناسان نیز بر اهمیت انعطاف‌پذیری تأکید و پیشنهاد دادند که والدین روی معنا تمرکز کنند، نه ظاهر.
این سنت‌ها زمانی ارزشمندند که قلب‌ها را به هم نزدیک کنند. با برنامه‌ریزی هوشمندانه، والدین جدید می‌توانند این لحظات را به خاطراتی ماندگار برای خود و فرزندانشان تبدیل کنند.