به گزارش پیام خانواده یک‌شنبه دهم بهمن ماه سال گذشته بود که وزارت بهداشت کشور به همه نهادهای زیرمجموعه ابلاغ کرد، امکان پیشگیری از بارداری و سقط جنین محدود و ممنوع شده و هرگونه توزیع رایگان و ارائه اقلام مرتبط با پیشگیری از بارداری، کار گذاشتن اقلام پیشگیری و تشویق به استفاده از آن‌ها در شبکه بهداشتی درمانی کشور ممنوع شده است. بعد از آن حرف و حدیث‌ها بر سر این بود که برای داروخانه‌ها بازرسی نامحسوس گذاشته شده که هیچ فردی نتواند داروی ضدبارداری دریافت کند تا اینکه سجاد اسماعیلی، مشاور امور رسانه‌ای سازمان غذا و دارو درباره قوانین توزیع داروهای ضدبارداری در داروخانه‌ها گفت: فروش داروهای ضدبارداری ممنوع نیست بلکه داروخانه‌ها نباید این دارو را به صورت آزاد و بدون نسخه پزشک، در اختیار افراد قرار دهند. او اعلام کرد در راستای اجرای ماده ۵۱ قانون جوانی جمعیت، ارائه داروهای جلوگیری از بارداری در داروخانه‌های کشور، باید با تجویز پزشک باشد. در ۲۰ بهمن ۱۴۰۰ کمال حیدری معاون بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش با انتقاد از این طرح گفت: این قانونی است که برای اجرا به ما ابلاغ شده است و ما باید آن را اجرا کنیم، اما نباید پاسخگوی تبعات اجرای آن باشیم. فعلاً این قانون را اجرا می‌کنیم، اما در عین حال با قانونگذاران هم مذاکره می‌کنیم و نگرانی‌های به وجود آمده را به آن‌ها انتقال می‌دهیم.
با زنانی که خواهان سقط جنین هستند صحبت می‌کنیم
«شیرین نیرومنش» متخصص زنان و زایمان و استاد دانشگاه تهران در این رابطه به خبرنگار ایرنا می‌گوید: «من مخالف این طرح هستم در حالی که در تمام سال‌های فعالیت حرفه‌ای خود برای سقط جنین هیچ نسخه یا جراحی نداشتم، اما تصمیم گیری برای داشتن فرزند مؤلفه‌های زیادی دارد و یک زوج برای داشتن فرزند نباید در عمل انجام شده قرار بگیرند.»
او به مسائل اقتصادی اشاره می‌کند و می‌گوید: «دلیل بسیاری از زوج‌هایی که برای جلوگیری از بارداری به ما مراجعه می‌کنند، مشکلات اقتتصادی است. تعدادی هم که ناخواسته باردار شده‌اند برای سقط به مطب ما می‌آیند. اغلب، با این افراد صحبت می‌کنیم و در بعضی موارد راضی به ادامه بارداری می‌شوند، اما گاهی هم به مراکز غیر قانونی برای سقط می‌روند؛ که متاسفانه جان خودشان را به خطر می‌اندازند. یکی از نگرانی های جدی ما این است که با این محدودیت ها ممکن است آمار سقط جنین در مراکز غیر قانونی چند برابر شود.»
این استاد دانشگاه در ادامه صحبت‌هایش به لزوم دسترسی همگانی به لوازم و قرص‌های ضد بارداری اشاره می‌کند و می‌گوید: «به نظر این راه درستی برای تشویق به فرزند آوری نیست و باید فرهنگ سازی انجام شود. البته در مرحله اول باید مشکل کارو مسکن جوانان را حل کرد.»
نیرومنش ادامه می‌دهد: «استرس و نگرانی مادر همراه با ویارهای سخت، تولدزودرس، بیماری نوزاد همراه با افسردگی مادر از عواقب بارداری ناخواسته است.»
او تاکید به مراقبت‌های قبل از بارداری دارد و می‌گوید: «به نظر پزشکان زنان و زایمان بهتر است پدرو مادر قبل از بارداری آزمایش‌های مربوط را انجام دهند به علاوه اینکه تغذیه مادر کنترل و مکمل‌های دارویی استفاده شود.» به گفته نیرومنش بارداری که قبل از آن پدر و مادر برای داشتن فرزند آماده باشند موفق‌تر است. این استاد دانشگاه اعتقاد دارد، شاید در دراز مدت این طرح روی قشر خاصی از جامعه موفق عمل کند و این افراد به فرزندآوری تشویق شوند اما نتیجه مهمی نخواهد داشت.
فرزند آوری هم فرهنگ‌سازی خواهد شد
تعداد موافقان طرح هم کم نیستند. این افراد به طرح جوانی جمعیت اشاره می‌کنند و آن را از مهم ترین دغدغه های آینده کشور می دانند. «ناهید دیناروند» روانشناس بالینی و پژوهشگر جمعیت، با بیان اینکه من به صورت کلی با این طرح موافق هستم، می گوید:« ممکن است در مواردی پدر یا مادر دچار بیماری‌های ژنتیکی باشند که در این مواقع بحثی برای جلوگیری از بارداری نیست. اما اینکه وسایل سقط جنین در اختیار همه مردم باشد، نه! چرا که سونامی سالمندی را در پیش داریم.»
او ادامه می‌دهد: «متاسفانه خانواده‌ها اشتیاقی به هیچ فرزندی یا تک فرزندی نشان می‌دهند، در حالی که با این روش نتایج خوبی عاید کشور ما نمی‌شود؛ و به نظر من همانطور که سال‌ها طول کشید شعار فرزند کمتر زندگی بهتر با تبلیغات نوشتاری و دیداری برای مردم نهادینه شد در طی چند سال آینده در زمینه فرزند آوری هم فرهنگ سازی خواهد شد.»
او یکی از دلایل انتقاد به این طرح را تجمل گرایی و مصرف گرایی عنوان می‌کند و به خبرنگار ایرنا می‌گوید: «متاسفانه خانواده تجمل گرا شده‌اند و فکر می‌کنند باید برای داشتن فرزند از شرایط مالی بسیار ویژه برخوردار بود در حالی که این نوع تفکر در گذشته وجود نداشت. این روزها یک زوج بیشتر از داشتن فرزند به تفریحات شخصی خود فکر می‌کنند و فرد گرا شده‌اند. عدم مسئولیت پذیری باعث به وجود آمدن این وضع شده است. این ها مواردی است که باید در راستای آن ها فرهنگ سازی و آموزش جدی صورت بگیرد.»
دیناروند با بیان اینکه نیروی انسانی پایه و اساس رشد اقتصادی یک کشور محسوب می‌شوند می‌گوید: «تعداد زیادی از کشورها با سالمندی جمعیت روبرو شده‌اند که تدابیری هم در نظر گرفته شده، متاسفانه با سالمندی جمعیت قطعاً چرخ صنعت کشور ما هم کندخواهد شد و فرزند آوری و داشتن نیروی انسانی جوان تضمین آینده کشور محسوب می‌شود تا بتوانیم در دنیا به خصوص خاورمیانه حرفی برای گفتن داشته باشیم.»
این پژوهشگر جمعیت ادامه می‌دهد: «البته بهتر است دولت با در نظر گرفتن طرح‌های تشویقی مثل مرخصی زایمان به پدر و مادر، کمک هزینه مالی برای هر فرزند، زوج را تشویق به فرزند آوری کند.»
دلیلی برای کاهش جمعیت!
بد نیست بدانیم کارشناسان مذهبی به این طرح چه نظری دارند، «علی ابوترابی» عضو هیئت علمی دانشگاه روانشناسی تهران و کارشناس مذهبی در این رابطه می‌گوید: «نوع و نحوه توزیع وسایل جلوگیری از بارداری در کشور ما باید مورد بررسی قرار بگیرد و باید بدانیم در دسترس بودن این محصولات هیچ وقت تأثیر خنثی نداشته است.»
او ادامه می‌دهد: «در بسیاری از کشورها که با کاهش جمعیت روبرو هستند بحث مدیریت جمعیت و مصلحت کشور مطرح می‌شود مثلاً در کشور فرانسه عمل وازکتومی برای مردانی که کمتر از سه فرزند دارند پیگیری حقوقی دارد. در کشور ما هم برای جلوگیری از انعقاد نطفه، استفاده از هر وسیله مشروعی که بی ضرر باشد، و باعث نقص مرد یا زن نشود، ذاتاً مجاز است، ولی در حال حاضر کنترل جمعیت جایز نیست، مگر اینکه واقعاً ضرورتی وجود داشته باشد»
ابوترابی در بخش دیگری از صحبت‌هایش به خبرنگار ایرنا می‌گوید:: «شما می‌پرسید آیا در دسترس بودن یا توزیع رایگان محصولات پیشگیری از بارداری عملاً موجب کاهش جمعیت می‌شود من می‌گویم قطعاً بله! نظر ما این است که دسترسی راحت به این نوع وسایل نباید فراهم باشد.»
تشابه نظرها در چیست؟
موافقان و مخالفان طرح جلوگیری از توزیع رایگان و ارائه اقلام مرتبط با پیشگیری از بارداری در دو موضوع با هم تشابه نظر دارند، اول اینکه باید برای سالمندی جمعیت ایران کاری کرد و دوم اینکه بهترین راه فرهنگ سازی است! اما تفاوت نظرها زیاد است، مخالفان به آمار بالای سقط جنین اشاره می‌کنند و موافقان به اینکه دسترسی آسان به اقلام پیشگیری از بارداری می‌تواند باعث کمبود جمعیت ایران باشد.