به گزارش پایگاه خبری پیام خانواده؛ مسئولان وزارت علوم طی هفته‌های اخیر سخنان مختلفی را درباره مسئله تغذیه دانشجویان و غذای دانشجویی مطرح کردند و از ضرورت تغییر در روند تهیه، توزیع و یارانه غذای دانشجویی گفتند.
یکی از مهمترین موضوعات مطرح شده در این خصوص بار مالی زیاد غذای دانشجویی بر دوش وزارت علوم و دانشگاهها در کنار نارضایتی اکثر دانشجویان از کیفیت، بهداشت و نوع غذای دانشجویی است. موضوعی که عمدتا با آغاز سال تحصیلی و فعالیت مجدد سالن‌های غذاخوری دانشجویی در دانشگاهها بیشتر در مرکز کانون اخبار قرار می‌گیرد و هر از چندگاهی اخباری درباره کیفیت و بهداشت غذای دانشجویان در دانشگاههای کشور مطرح می‌شود.
وزیرعلوم در نشست خبری روز قبل خود از اعتبار 11 همتی (22 درصد بودجه دانشگاهها) این وزارتخانه برای موضوع غذای دانشجویی در سال گذشته گفت و اعلام کرد این مبلغ، هزینه زیادی را به دانشگاهها و وزارت علوم تحمیل کرده و باعث شده دانشگاهها برای جبران هزینه‌های این بخش از بودجه‌های بخش پژوهشی و آموزشی خود هزینه کنند.
سیمایی صراف، همچنین روز گذشته از طرح در دست اقدام این وزارتخانه و سازمان امور دانشجویان برای تعریف مدل جدیدی از تغذیه در دانشگاهها گفت. طرحی که هدف آن علاوه بر مدیریت هزینه و شفاف کردن هزینه‌های مصرف شده در بخش غذای دانشجویی قرار است، سفره دانشجو را متنوع‌تر، باکیفیت‌تر و رنگین‌تر کند. این طرح ترم گذشته در 17 دانشگاه در معرض اجرا قرار گرفته و امسال نیز قرار است در 67 دانشگاه کشور به اجرا گذاشته شود.
در گفت وگو با حسین امامعلی پور، مدیرکل طرح و برنامه سازمان امور دانشجویان جزئیات این طرح را بررسی کردیم.
امامعلی پور در گفت‌وگو با خبرنگار گروه دانشگاه خبرگزاری تسنیم با اشاره به جزئیات و دلایل اجرای طرح "الگوی نوین تغذیه در دانشگاهها" اظهار داشت: طبق بررسی‌ها و اقدامات کارشناسی شده در زمینه مسئله تغذیه دانشجویی، نتایج مختلفی به دست آمد. یکی از این نتایج این بود که هزینه‌های تغذیه به بشقاب دانشجو نمی‌رسد و باید تغییراتی در نحوه ارائه غذا با هدف رضایتمندی دانشجو داده شود.
وی با بیان اینکه اعتقاد داریم می‌شود، هزینه تمام شده در این بخش را مدیریت کرد، تصریح کرد: بر اساس بررسی‌های انجام شده بالای 20 درصد هزینه‌های ما در بحث تغذیه دانشجویی هدررفت دارد و این هزینه به بشقاب دانشجو نمی‌رسد. لذا اگر قراردادها و نحوه ارائه خدمت اصلاح شود، می‌توان در بخش رستورانهای دولتی مستقر در دانشگاهها بدون اینکه سفره دانشجو کوچکتر شود، حداقل 20 درصد صرفه‌جویی کرد.
مدیرکل طرح و برنامه سازمان امور دانشجویان با بیان اینکه برخلاف اسناد بالادستی هیچ استفاده‌ای از توان بخش خصوصی در بحث تغذیه دانشجویی نشده است، ادامه داد: با وجود اینکه در برنامه پنجم توسعه و قانون اساسی موضوع برون سپاری کارهای خدماتی به بخش خصوصی مورد تاکید قرار گرفته است اما این مسئله در حوزه تغذیه دانشجویی عملیاتی نشده و طی سالهای گذشته از ظرفیت بخش خصوصی در تغذیه دانشجویی غافل بودیم لذا باید از این ظرفیت برای ارتقا و کیفیت غذای دانشجویی بهره ببریم.
مهمترین دلایل الزام به تغییر مدل تغذیه دانشجویی
وی هدفمند نبودن کمک هزینه دانشجویی را از دیگر دلایل و الزامات لازم برای تغییر در مدل تغذیه دانشجویی برشمرد و خاطرنشان کرد: ما به همه دانشجویان با هر شرایط معیشتی و آموزشی، تسهیلات یکسان می‌دهیم. در واقع تسهیلات ارایه شده به دانشجوی دهک اول تا دهم فرقی نمی‌کند و از این نظر، دانشجوی آموزشی با سنواتی تفاوتی ندارد. درست است هزینه‌ها برای دانشجویان سنواتی کمی با ضریب همراه است ولی بازدارنده نیست.
امامعلی پور گفت: بر اساس این موارد و سایر مشکلاتی که در حوزه تغذیه دانشجویی احصا شد، به طرح الگوی تغذیه نوین دانشجویی رسیدیم.
الگوی نوین تغذیه دانشجویی و حضور جدی بخش خصوصی در حوزه خدمات دانشجویی
مدیرکل طرح و برنامه سازمان امور دانشجویان در توضیحاتی درباره این طرح گفت: این طرح در وزارت علوم مورد تصویب و تایید قرار گرفت و قرار شد از ابتدای ترم دوم نیمسال تحصیلی سال قبل ( بهمن‌ماه سال گذشته) به صورت آزمایشی در 17 دانشگاه کشور اجرا شود. با توجه به اینکه در حال حاضر در شهریورماه به سر می‌بریم، نتایج طرح آزمایش مشخص شده و این طرح با عنوان مدیریت هزینه که بخشی از آن الگوی تغذیه نوین دانشجویی نام گرفته است، در حال اجراست. به دنبال این هستیم در این طرح سفره دانشجو رنگین‌تر و باکیفیت‌تر شود.
وی ایجاد و راه‌اندازی رستورانهای مکمل در کنار رستورانهای دولتی در دانشگاهها را یکی از نکات مهم این طرح دانست و گفت: در این طرح ایجاد رستوان‌های مکمل در کنار رستورانهای دولتی در دانشگاهها پیش‌بینی شده است. رستوران مکمل در واقع نماد حضور بخش خصوصی در موضوع تغذیه دانشجویی است. به این ترتیب که دانشگاهها فضایی را در اختیار بخش خصوصی قرار می‌دهند و آنها آن فضا را برای ایجاد رستورانی که دارای آشپزخانه، سالن غذاخوری و دیگر تمهیدات لازم برای سالن غذاخوری است مهیا و به دانشجویان خدمات ارائه می‌دهند.
امامعلی پور افزود: برخی دانشگاهها ظرفیت ایجاد حتی 5 رستوران مکمل را دارند و در عین حال برخی دانشگاهها تنها ظرفیت و زمینه ایجاد یک رستوران مکمل را خواهند داشت. طبق این طرح اگر دانشجویی از خدمات رستوران دولتی در دانشگاه خود راضی نبود، می‌تواند از خدمات و ظرفیت رستوران مکمل دانشگاه استفاده کند و کمک هزینه تغذیه خود را در این بخش هزینه کند.
ایجاد رقابت بین بخش‌های خدماتی برای ارائه خدمات بهتر به دانشجو
وی با اشاره به اینکه اغلب رستورانهای دولتی یک و یا دو غذا به دانشجو پیشنهاد می‌دهند، تصریح کرد: رستوران مکمل در اکثر مواقع گزینه‌های بیشتری را در اختیار دانشجو قرار می‌دهند و برای سلایق و ذائقه‌های مختلف منوهای متعددی تهیه می‌کند. دانشجو در این طرح این امکان را دارد که هزینه کمک غذایی خود را برای یک وعده غذایی از بین رستوران دولتی و یا رستوران مکمل انتخاب کند.
رسمیت دادن به حق انتخاب دانشجو در مدل جدید غذای دانشجویی
مدیرکل طرح و برنامه سازمان امور دانشجویان با بیان اینکه طبق قانون، دانشگاهها برای هر وعده غذایی مبلغی را به عنوان یارانه غذا تعیین کردند، خاطرنشان کرد: دانشجویان با مراجعه به رستورانهای دولتی مستقر در دانشگاه می‌توانند از یارانه غذای خود استفاده کنند بر اساس این طرح، دانشجویان اگر به هر دلیلی تمایلی به غذای رستوران دولتی در دانشگاه نداشته باشند، می‌توانند با مراجعه به رستوران مکمل از غذایی که آنجا ارائه می‌شود، استفاده کنند. در این صورت اگر هزینه غذا بیشتر از یارانه آن وعده غذایی بود مابقی هزینه را از جیب خود پرداخت خواهد کرد.
امامعلی پور اضافه کرد: به عنوان مثال دانشگاهی برای وعده غذای ناهار 60 هزار تومان یارانه در رستوران مکمل تعیین کرده است. این دانشجو اگر غذای 60 هزار تومانی را انتخاب کرد، هزینه‌ای از جیب خود پرداخت نمی‌کند ولی اگر غذایی را انتخاب کرد که هزینه آن بیشتر از این عدد بود، مابقی هزینه غذا را باید از جیب خودش پرداخت کند؛ یعنی دانشجو بر اساس ذائقه، علاقه و وضعیت مالی خود انتخاب‌های مختلفی دارد.
نارضایتی عمده دانشجویان از رستورانهای دانشگاههایی
وی ایجاد رقابت بین رستورانهای حاضر در دانشگاه برای ارائه خدمات بهتر، باکیفیت‌تر با قیمت مناسب به دانشجو را از مهمترین ویژگی‌های این طرح دانست و گفت: اکثر دانشجویان از خدمات رستورانهای دولتی ناراضی‌اند و یکی از دلایل آن نبود تنوع غذایی در این رستورانهاست. با این وجود ایجاد رستورانهای مکمل که تصدی‌گری آنها با بخش خصوصی است با ارائه تنوع غذایی سعی در بهبود خدمات و ارائه خدمات برای دانشجویان دارند.
استقبال 95 درصدی از یک وعده غذایی رستورانهای خصوصی دانشگاهها
امامعلی پور با ارایه آماری از استقبال دانشجویان در دانشگاههایی که به صورت آزمایشی این طرح را دنبال کردند، گفت: آمارها در دانشگاهها و وعده‌های غذایی مختلف است اما در دانشگاههای مورد آزمایش قرار گرفته در حالت کلی 60 درصد دانشجویان از رستورانهای مکمل استفاده کردند و 40 درصد از خدمات رستورانهای دولتی بهره بردند. استقبال دانشجویان از رستورانهای مکمل در وعده غذایی صبحانه حدود 95 درصد بوده است چون صبحانه‌های ارائه شده معمولا با ارائه مطلوب‌تر و وعده غذایی گرم همراه بوده است.
مدیرکل طرح و برنامه سازمان امور دانشجویان با بیان اینکه مدیریت هزینه به منظور جلوگیری از هدر رفت هزینه در رستوران دولتی باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد، گفت: معتقدیم در این طرح می‌توانیم از هدر رفت هزینه در رستورانهای مکمل و دولتی با کمک بخش خصوصی جلوگیری کنیم و از طرف دیگر هزینه‌ها و یارانه غذای دانشجویی را به خصوص برای دانشجویان کم برخوردار هدفمند کنیم تا آنها ریالی از جیب خود ندهند.
نتایج موفق اجرای طرح الگوی نوین غذای دانشجویی در 17 دانشگاه کشور
وی با اشاره به اسامی برخی از دانشگاههای حضور یافته در طرح آزمایشی مذکور، عدد این دانشگاهها را 17 دانشگاه عنوان کرد و گفت: 7 دانشگاه حاضر در این طرح جزو دانشگاههای حاضر در تهران بودند و از میان دانشگاههای؛ علم و صنعت، تهران، خواجه نصیر، خوارزمی، ملی مهارت، هنر ایران و تربیت مدرس تنها دانشگاه علم و صنعت پیش از این دارای رستوران مکمل و حضور بخش خصوصی در بحث تغذیه بود. طی این طرح تقریبا 50 رستوران مکمل در 17 دانشگاه مذکور ایجاد شد.
پوشش 95 درصدی جمعیت دانشجویی در طرح نوین غذای دانشجویی در ترم جاری
امامعلی‌پور از آغاز مرحله دوم این طرح از ابتدای مهرماه در 50 دانشگاه دیگر خبر داد و گفت: در مرحله دوم طرح، همه دانشگاههای تهران و دانشگاههایی که جمعیت دانشجویی بالای 2 هزار نفر دارند، شرکت داده خواهند شد. این دانشگاهها که حدود 67 دانشگاه خواهند شد، با راه‌اندازی رستورانهای مکمل با کمک بخش خصوصی سعی در ایجاد کیفیت و تنوع غذایی برای دانشجویان خواهند کرد. در صورت اجرای مرحله دوم طرح می‌توان گفت حدود 95 درصد جمعیت دانشجویی از اول مهرماه تحت پوشش این طرح قرار می‌گیرند.
وی گفت: هدف اصلی این طرح مدیریت هزینه هاست. البته این طرح ابعاد و بخش‌های مختلفی دارد که هنوز آغاز نشده است. یکی از مزیتهای مهم این طرح شفاف‌سازی هزینه‌کردها در بخش تغذیه است. دانشگاهها عمدتا اواخر سال در بودجه‌های خود دچار کمبود اعتبار می‌شوند و بخش تغذیه را مهمترین عامل در این زمینه می‌دانند لذا در صدد هستیم میزان دقیق و شفافی از هزینه‌کردها در حوزه غذای دانشجویی توسط دانشگاهها مشخص شود تا از این به بعد بودجه‌های بخش آموزش و پژوهش صرف بخش‌های دیگر نشود. معتقدیم با شفاف‌سازی این بخش می‌توان مباحث مالی دانشگاهها را بهتر دید و به نتایج اصلی رسید.
نظارت سازمان امور دانشجویان به قراردادهای دانشگاهها با بخش خصوصی
مدیرکل طرح و برنامه سازمان امور دانشجویان با اشاره به نقش نظارتی سازمان اموردانشجویان در انعقاد قرارداد بین دانشگاهها و بخش خصوصی برای ایجاد رستوران مکمل در دانشگاهها تصریح کرد: برای انعقاد قرارداد با بخش خصوصی یک قراردادی تهیه کردیم و دانشگاهها بر اساس آن قرارداد می‌بندند. در زمینه رستورانهای دولتی نیازمند اصلاحاتی در بخش قراردادها بودیم. ما ده سال پیش این طرح را در دانشگاه تبریز اجرا کردیم و بخش عمده‌ای از مشکلات بخش تغذیه در این دانشگاه حل شد.حیف است ببینیم با صرف بودجه‌ای حدود 12 همت در این بخش شاهد کیفیت پایین خدمات و نارضایتی دانشجویان باشیم.
بودجه بخش دولتی غذای دانشجویی حذف نمی‌شود
وی نتایج برآمده از اجرای این طرح را مطلوب و موفقیت‌آمیز دانست و گفت: نتایج کلی و میزان صرفه‌جویی احتمالی در این طرح از ترم آتی و جمع آوری دقیق آمارها مشخص می‌شود. در جلسات، آمارهایی که ارائه شد خوب بود و نشان می‌داد هزینه‌ها به درستی هزینه شده است. آمار و درصد استقبال از این طرح، دانشگاه به دانشگاه متفاوت است. در برخی دانشگاهها که این طرح از قبل اجرا می‌شد، مانند تبریز بالای 60 درصد از رستوان مکمل استقبال شده است. این استقبال در دانشگاههایی مانند اصفهان 50 درصد، صنعتی اصفهان، 55 درصد، کاشان حدود 45 درصد عنوان شده است.
امامعلی‌پور با بیان اینکه اجرای این طرح هزینه‌ای اضافی برای دانشجویان و دانشگاهها ندارد، تصریح کرد: این طرح هزینه خاصی ندارد و دانشگاهها فقط باید مکانی را برای آماده‌سازی فضا در اختیار بخش خصوصی قرار دهند. هزینه اصلی بر دوش بخش خصوصی است و ما فقط ظرفیتهای اولیه را در اختیار آنها قرار می‌دهیم.
اختصاص 12 همت به موضوع غذای دانشجویی در سال جاری
وی با اشاره به شبهاتی که پس از اعلام آغاز این طرح در دانشگاهها مطرح شد، گفت: بعد از اینکه این طرح مطرح شد شبهاتی مانند اینکه قرار است هزینه و یارانه تغذیه دانشجویان در سال 1404حذف شود در فضاهای دانشجویی مطرح شد که باید گفت قرار نیست بودجه تغذیه حذف شود و دولت اصلا قصد چنین کاری را ندارد. امسال 12 همت به عنوان یارانه غذای دولتی اختصاص داده شده است، لذا فقط قرار است بخش خصوصی به کمک بخش دولتی بیاید.
امامعلی‌پور ثابت ماندن این یارانه را دغدغه دیگر دانشجویان در این زمینه عنوان کرد و گفت: عدد تعیین شده برای یارانه غذای دانشجویی متغیر و شناور است و با بررسی مواد اولیه و تهیه غذا در مناطق مختلف و با بررسی بازار تعیین می‌شود. برخی دانشگاهها بر این اساس در سال دوبار هزینه غذا را تغییر دادند لذا تصمیمی برای ثابت ماندن آن وجود ندارد. اصل این طرح با عنوان مدیریت هزینه به دنبال از بین بردن هدر رفت هزینه‌هاست و ما دنبال کوچک کردن سفره دانشجو نیستیم بلکه رضایت دانشجو و ایجاد تنوع در بشقاب او را دنبال می‌کنیم.