ورق گالوانیزه یکی از مواد پرکاربرد در صنعت ساخت و ساز، خودروسازی، لوازم خانگی و دیگر صنایع است که به دلیل ویژگی‌های خاص خود، به‌ویژه مقاومت در برابر خوردگی، محبوبیت زیادی دارد. این ورق‌ها از فولاد به همراه پوششی از پروفیل ساختمانی , پروفیل فرانسوی , پروفیل فلزی , پروفیل فولادی , روی (زینک) ساخته می‌شوند تا دوام و مقاومت بیشتری در برابر شرایط محیطی داشته باشند. گالوانیزه کردن فرایندی است که در آن سطح فلز پوشانده می‌شود تا از اکسیداسیون و خوردگی جلوگیری کند. اما سوالی که در اینجا مطرح است این است که آیا ورق گالوانیزه زنگ میزند؟
برای پاسخ به این سوال، باید به فرآیند گالوانیزه کردن و نحوه عملکرد آن در برابر خوردگی توجه کنیم.
فرآیند گالوانیزه کردن
گالوانیزه کردن فرایندی است که در آن فلزات، به‌ویژه فولاد، با پوششی از روی پوشانده می‌شوند. این پوشش روی سطح فلز قرار می‌گیرد تا از تماس مستقیم فولاد با هوا، آب و دیگر عوامل محیطی جلوگیری کند و از زنگ زدگی و خوردگی آن جلوگیری به عمل آورد. در فرآیند گالوانیزه کردن معمولاً از دو روش استفاده می‌شود:
-
گالوانیزه گرم: در این روش، فولاد به دمای بالای ۴۳۰ درجه سانتی‌گراد می‌رسد و سپس در حمام روی مذاب غوطه‌ور می‌شود. این فرایند پوششی محکم و مقاوم ایجاد می‌کند که به‌راحتی نمی‌تواند دچار آسیب شود.
-
گالوانیزه سرد: در این روش، از محلول‌های روی (روی پوشش‌دهنده) استفاده می‌شود که بر روی سطح فلز قرار می‌گیرد. این روش هزینه کمتری دارد، اما پوشش آن به اندازه روش گرم مقاوم نیست.
آیا ورق گالوانیزه زنگ میزند؟
درست است که ورق‌های گالوانیزه نسبت به فولاد بدون پوشش مقاومت بیشتری در برابر خوردگی دارند، اما این بدان معنا نیست که این ورق‌ها به‌طور کامل در برابر زنگ زدگی مقاوم باشند. ورق‌های گالوانیزه در شرایط معمول به‌ویژه در محیط‌های خشک و هوای عادی، مقاومت خوبی در برابر خوردگی نشان می‌دهند. با این حال، در برخی شرایط خاص، ورق گالوانیزه نیز می‌تواند زنگ بزند.
-
شرایط محیطی خاص: در محیط‌های مرطوب و نمکی (مانند مناطق ساحلی) و یا در تماس با مواد شیمیایی خاص، پوشش روی ممکن است آسیب ببیند. در این حالت، لایه روی که به عنوان محافظ عمل می‌کند، از بین رفته و فلز زیرین (فولاد) در معرض هوا و رطوبت قرار می‌گیرد که می‌تواند باعث شروع فرایند اکسیداسیون و زنگ زدگی شود.
-
آسیب به پوشش گالوانیزه: اگر لایه روی دچار خراشیدگی یا آسیب شود، بخش‌های آسیب‌دیده می‌توانند محل‌هایی برای شروع زنگ زدگی باشند. در این حالت، اگر پوشش روی به طور کامل از بین رفته باشد، فولاد زیرین مستقیماً در معرض عوامل خورنده قرار خواهد گرفت و به سرعت دچار زنگ زدگی می‌شود.
-
نواقص در فرآیند گالوانیزه: گاهی اوقات، در هنگام فرآیند گالوانیزه، پوشش روی به‌طور یکنواخت و کامل بر روی سطح فلز قرار نمی‌گیرد. این موضوع می‌تواند باعث ضعف در پوشش و در نتیجه آسیب‌پذیری در برابر خوردگی شود. این نواقص معمولاً در روش گالوانیزه سرد دیده می‌شود، جایی که لایه روی ممکن است ضخامت کافی نداشته باشد.
-
واکنش‌های شیمیایی خاص: در برخی شرایط خاص، مانند تماس با مواد شیمیایی خاص، ممکن است لایه روی دچار واکنش شیمیایی شود که باعث تخریب پوشش و بروز خوردگی در سطح فلز شود. این موضوع به‌ویژه در محیط‌هایی که مواد شیمیایی خورنده مانند اسیدها یا بازها وجود دارند، بیشتر دیده می‌شود.
چگونه از زنگ زدگی ورق گالوانیزه جلوگیری کنیم؟
اگرچه ورق گالوانیزه به‌طور کلی مقاومت خوبی در برابر خوردگی دارد، اما اقدامات مختلفی وجود دارد که می‌توان برای افزایش عمر مفید ورق گالوانیزه و جلوگیری از زنگ زدگی آن انجام داد:
-
استفاده از پوشش‌های اضافی: استفاده از پوشش‌های اضافی مانند رنگ‌های مخصوص فلزات گالوانیزه می‌تواند لایه محافظتی اضافه‌ای را فراهم کند که از آسیب رسیدن به لایه روی جلوگیری می‌کند.
-
مراقبت از آسیب‌ها و خراشیدگی‌ها: هر گونه آسیب به لایه گالوانیزه باید به سرعت ترمیم شود. این کار می‌تواند از طریق استفاده از رنگ‌های گالوانیزه سرد یا پوشش‌های دیگر انجام شود.
-
انتخاب مناسب محیط نصب: برای ورق‌های گالوانیزه بهتر است در محیط‌های مرطوب یا نمکی از آن‌ها استفاده نشود. اگر نیاز است که ورق گالوانیزه در چنین محیط‌هایی نصب شود، باید از ورق‌های گالوانیزه با پوشش ضخیم‌تر یا از ورق‌های با آلیاژهای خاص استفاده کرد.
-
آبکاری مجدد: در برخی موارد، آبکاری مجدد ورق گالوانیزه می‌تواند مقاومت آن را در برابر خوردگی افزایش دهد. این فرآیند می‌تواند به‌ویژه در مواردی که پوشش قبلی دچار آسیب شده باشد، مؤثر واقع شود.
جمع‌بندی
ورق گالوانیزه به‌طور کلی مقاومت بالایی در برابر خوردگی و زنگ زدگی دارد، اما این ورق‌ها هیچ‌گاه به‌طور کامل در برابر این پدیده‌ها مقاوم نیستند. عوامل مختلفی می‌توانند باعث آسیب به پوشش گالوانیزه شوند، از جمله شرایط محیطی خاص، آسیب‌های فیزیکی به پوشش، یا نواقص در فرآیند گالوانیزه. در چنین شرایطی، ورق گالوانیزه ممکن است دچار زنگ زدگی شود. اما با رعایت تدابیر حفاظتی مانند ترمیم آسیب‌ها، استفاده از پوشش‌های اضافی و انتخاب محیط مناسب، می‌توان عمر مفید این ورق‌ها را افزایش داد و از زنگ زدگی آن‌ها جلوگیری کرد.