به گزارش پایگاه خبری پیام خانواده؛ کودکی، دورانی سرنوشت‌ساز برای شکل‌گیری شخصیت و باورهای فرد است. اعتمادبهنفس، همانند یک سپر نامرئی، از کودک در برابر ترس‌ها و تردیدها محافظت می‌کند و به او جرئت تجربه‌کردن می‌دهد. اما متأسفانه، بسیاری از کودکان امروزی با بحران کم‌بود اعتمادبه نفس روبه‌رو هستند؛ مشکلی که ریشه در شیوه‌های تربیتی، فشارهای اجتماعی و حتی نظام آموزشی دارد.
در این گزارش، به بررسی عوامل مؤثر در کاهش یا افزایش خودباوری کودکان می‌پردازیم و راهکارهایی کاربردی ارائه می‌دهیم که والدین، مربیان و حتی سیاستگذاران آموزشی می‌توانند از آنها استفاده کنند.
اعتمادبه نفس چیست و چرا این‌قدر مهم است؟
اعتمادبه نفس، باور فرد به توانایی‌های خود برای انجام کارها و مقابله با مشکلات است. برخلاف تصور برخی، این ویژگی ذاتی نیست، بلکه در طول زمان و تحت تأثیر محیط شکل می‌گیرد.
دکتر مریم حسینی، روان‌شناس کودک، در این باره می‌گوید: «کودکانی که اعتمادبه نفس پایینی دارند، معمولاً از چالش‌ها فرار می‌کنند، به‌سختی تصمیم می‌گیرند و در برابر انتقاد بسیار حساس هستند. این مسئله در نوجوانی و بزرگسالی می‌تواند به اضطراب اجتماعی و حتی افسردگی منجر شود.»
بچه‌ها کنجکاو هستند و می‌خواهند چیزهای جدید را امتحان کنند
اگر کودک شما به یک فعالیت، ورزش یا یادگیری مهارتی جدید علاقه نشان می‌دهد، رای آنها را نزنید. تشویق‌شان کنید که آن را امتحان و تجربه کنند و به آنها یاد بدهید که ممکن است چه مخاطرات یا نتایجی داشته باشد. به عنوان مثال، اگر کودک می‌خواهد هنرهای رزمی بیاموزد او را تشویق کنید. ولی به او بگویید که این کار نیاز به تمرین و انضباط دارد که به معنای زود از خواب بیدار شدن، تمرین‌های قدرتی و تمرین‌های طولانی است.
تشویق کردن خوب است، اما ستایش زیاد از حد می‌تواند بیشتر از فایده ضرر داشته باشد. استفاده زیاد از کلماتی مانند «آفرین» یا «عالی بود» برای ستایش از کودک می‌تواند تاثیر عکس داشته باشد. کارشناسان می‌گویند ستایش و جایزه می‌تواند بر رشد استقلال کودک تاثیر بگذارد. بعضی کودکان ممکن است با ستایش زیاد از حد احساس ناراحتی کنند و کارهایی انجام بدهند که ثابت کنند والدین در اشتباهند.
علل کم‌بود اعتمادبه نفس در کودکان
عوامل متعددی در کاهش خودباوری کودکان نقش دارند، از جمله:
انتقادهای مکرر:
وقتی کودک مدام بشنود که «تو نمی‌توانی» یا «این کار را اشتباه انجام می‌دهی»، به‌تدریج باور می‌کند که واقعاً ناتوان است.
مقایسه‌های مخرب:
جمله‌هایی مانند «چرا مثل برادرت نیستی؟» اعتمادبه نفس کودک را تخریب می‌کند.
حمایت افراطی:
والدینی که همه‌چیز را برای کودک حل می‌کنند، به او فرصت تجربه و یادگیری نمی‌دهند.
تجربیات منفی در مدرسه:
تمسخر توسط همکلاسی‌ها یا بی‌توجهی معلمان می‌تواند اثرات مخربی داشته باشد.
راهکارهای عملی برای افزایش اعتمادبهنفس کودکان
1. تشویق به جای تنبیه
به جای تمرکز روی اشتباهات، پیشرفت‌های کوچک کودک را تحسین کنید.
مثال: «خیلی خوب شد که خودت لباست را پوشیدی!»
2. دادن حق انتخاب
اجازه دهید کودک در مسائل کوچک (مثل انتخاب لباس یا میان‌وعده) تصمیم بگیرد تا احساس استقلال کند.
3. ایجاد فضای امن برای شکست
به کودک بگویید که اشتباه کردن طبیعی است و از آن می‌توان درس گرفت.
4. تقویت مهارت‌های اجتماعی
بازی‌های گروهی و فعالیت‌های جمعی به کودک می‌آموزد که چگونه با دیگران ارتباط برقرار کند.
5. الگوبرداری از والدین
کودکان رفتار والدین را تقلید می‌کنند. اگر شما با اعتمادبهنفس عمل کنید، آنها نیز اینگونه خواهند شد.
نقش مدرسه و جامعه
مدارس می‌توانند با روش‌های زیر به کودکان کمک کنند:
- ایجاد فضایی بدون تحقیر و تمسخر
- استفاده از روش‌های آموزشی مشارکتی
- برگزاری کارگاه‌های مهارت‌افزایی
بازی ها و فعالیت های برای افزایش اعتماد به نفس در کودکان
ممکن است تعریف و تمجید خیلی برای انگیزه درون‌ذاتی کودک شما خوب نباشد، اما آن را با فعالیت‌ها و بازی‌هایی که اعتماد به نفس آنها را تقویت می‌کند ترکیب کنید و جادو اتفاق می‌افتد. موارد زیر چند بازی و فعالیت افزایش اعتماد به نفس است که می‌تواند به این امر در کودک شما کمک کند.
نتیجه‌گیری
اعتمادبه نفس، کلید رشد سالم کودکان است. با حمایت درست و آگاهانه، می‌توانیم نسلی پرورش دهیم که نه‌تنها از پس مشکلات زندگی برمی‌آید، بلکه به دنبال ساختن دنیایی بهتر است. همان‌طور که دکتر حسینی می‌گوید:
«کودک بااعتمادبه نفس، مانند درختی است که ریشه‌های محکمی دارد؛ طوفان‌ها ممکن است آن را تکان دهند، اما هرگز از پای درنمی‌آورند.»