به گزارش پایگاه خبری پیام خانواده؛ اولین نشست معاونین و مدیران کل مدیریت بحران با حضور وزیر کشور صبح امروز برگزار شد.
اسکندر مؤمنی وزیر کشور، در اولین گردهمایی معاونین و مدیران مدیریت بحران با تأکید بر نقش حیاتی پیشگیری در مدیریت بحران‌ها و حوادث طبیعی، گفت: در همه حوادث و اتفاقات طبیعی که رخ می‌دهند، دستگاه‌های مختلف حضور مستقیم و مؤثر دارند و اقدامات صورت‌گرفته در یک سال گذشته قابل تقدیر است.
وی افزود: همه دستگاه‌ها و افرادی که در مواجهه با حوادث و بلایای طبیعی نقش دارند، شایسته قدردانی هستند. بلایای طبیعی و پدیده‌هایی مانند زلزله، سیل، آتش‌سوزی، تخریب و فروریزش‌ها همواره در طول تاریخ وجود داشته‌اند، اما در سال‌های اخیر و با تغییرات اقلیمی و مداخلات گسترده بشر در محیط‌زیست، این بحران‌ها فزاینده شده‌اند. کشور ما نیز از این قاعده مستثنا نیست.
مؤمنی ادامه داد: اگر به تاریخ نگاه کنیم، ایران همیشه با حوادث طبیعی روبرو بوده، اما اکنون به‌دلیل تغییرات اقلیمی و تخریب محیط زیست، با افزایش چشم‌گیر بحران‌ها مواجه‌ایم. طبیعی است که باید برای بحران‌های آینده، که خوشبختانه بسیاری از آن‌ها قابل پیش‌بینی هستند، برنامه‌ریزی دقیق داشته باشیم. باید اقدامات پیشگیرانه را انجام دهیم و آموزش‌های لازم را هم به دستگاه‌های مسئول و هم به مردم ارائه دهیم تا یا مانع وقوع حوادث شویم، یا دست‌کم آسیب‌ها و خسارات را به حداقل برسانیم.
وی با بیان اینکه حفظ جان انسان‌ها باید در رأس همه اولویت‌ها قرار گیرد، گفت: اگر بخواهیم اولویت‌بندی کنیم، همان‌طور که عرض کردم، بسیاری از این حوادث قابل پیش‌بینی هستند. من معتقدم هرچه زودتر به موضوعات قبل از بحران بپردازیم و پیشگیری کنیم، در زمان بحران، کار راحت‌تر خواهد بود و خسارات نیز کمتر خواهد شد.
وزیر کشور با اشاره به برخی مسائل ساختاری و فرهنگی، تصریح کرد: نکاتی که عزیزان به نمایندگی از دیگران مطرح کردند درست است، مانند پیچیدگی‌های اداری در پرداخت خسارت، یا نبود فرهنگ بیمه. ضروری است که بیمه‌گر و بیمه‌گذار به تفاهم برسند، خصوصاً در مناطقی که احتمال وقوع حوادث بیشتر است. مردم خودشان باید اقدام به بیمه کنند و شرکت‌های بیمه هم به‌موقع خسارات را پرداخت کنند. اما در مجموع، من بر این باورم که باید تمرکز را بر پیشگیری گذاشت.
مؤمنی ادامه داد: وقتی حادثه‌ای رخ می‌دهد، خسارت مالی ممکن است دیر یا زود جبران شود، اما جان‌های از دست‌رفته، آسیب‌های جسمی و روحی قابل جبران نیستند. چه چیزی می‌تواند جای فرزند، پدر یا عزیز از دست‌رفته را پر کند؟ بنابراین اولویت باید پیشگیری باشد. هرچند برخی از حوادث مانند زلزله هنوز با محدودیت‌های علمی در پیش‌بینی مواجه‌اند، اما بسیاری از اتفاقات قابل پیشگیری و مدیریت هستند.
وی با اشاره به نمونه‌هایی از حوادث کشور گفت: در بررسی برخی حوادث مشخص شد که یک گرفتگی ساده در پل یا مسیر رودخانه که با هزینه بسیار کم قابل رفع بود، باعث سیل و تلفات انسانی شده است. مانند حادثه‌ای که در رشت رخ داد؛ اگر بخش پایانی رودخانه بازار در زمان مناسب اصلاح می‌شد، آن سیل اتفاق نمی‌افتاد. پس از بحران، همه باید اقدام کنیم، اما جان‌هایی که از دست می‌روند، قابل بازگشت نیستند.
وی همچنین آموزش را یکی از ارکان اصلی کاهش آسیب‌های ناشی از بحران دانست و گفت: اطلاع‌رسانی درست، آگاهی‌بخشی به‌موقع و آموزش همگانی از مهم‌ترین عوامل پیشگیری از بحران است. این آموزش‌ها باید هم به مردم داده شود و هم دستگاه‌ها در آن نقش‌آفرین باشند. این آموزش‌ها باید مبتنی بر اعتماد متقابل باشد، به‌طوری‌که وقتی هشدار زرد، نارنجی یا قرمز داده می‌شود، مردم بدانند که این هشدارها برای حفظ جان آن‌هاست.
وزیر کشور با اشاره به حوادث ناشی از گازگرفتگی نیز گفت: روزانه می‌شنویم و می‌بینیم که چند نفر از هموطنان عزیزمان در اثر گازگرفتگی جان خود را از دست می‌دهند. این موارد، به‌ویژه در آغاز فصل سرما، ناشی از سهل‌انگاری‌های قابل پیشگیری هستند. با یک اقدام ساده مانند بررسی مسیر خروج گاز یا عملکرد سیستم گرمایشی، می‌توان از این نوع فجایع جلوگیری کرد.
مؤمنی بر لزوم تقویت پیش‌بینی، پیشگیری و آموزش تأکید کرد و خواستار آن شد که همه دستگاه‌ها، نهادهای مسئول و مردم در مسیر ارتقای آمادگی و کاهش خسارات احتمالی هم‌افزایی و همکاری داشته باشند.
وزیر کشور در ادامه سخنان خود با تأکید بر اهمیت آموزش مداوم در حوزه مدیریت بحران گفت: آموزش نقش بسیار مهمی دارد. گاهی دستگاه‌ها آموزش‌هایی ارائه می‌دهند، اما متأسفانه این تصور وجود دارد که با یک یا دو بار آموزش، یا پخش یک کلیپ آموزشی در رسانه‌ها، موضوع تمام می‌شود. در حالی که آموزش باید مدام تکرار شود آموزش یعنی تکرار، تکرار، تکرار. باید به‌طور مداوم مخاطرات را بیان کنیم، چون در بسیاری از مواقع، یک نکته ایمنی ساده با یک پیگیری جزئی، می‌تواند از یک فاجعه جلوگیری کند.
وی افزود: شما آمار را در اختیار دارید؛ سالانه تعدادی از هموطنان‌مان جان خود را در حوادثی از دست می‌دهند که اغلب قابل پیشگیری بوده‌اند. در برخی آتش‌سوزی‌ها مشاهده می‌شود که استفاده غیراصولی از یک کپسول گاز یا رعایت نکردن نکات ایمنی در مورد وسایل گرمایشی، باعث انفجار می‌شود و ساکنان یک ساختمان، حتی بدون دخالت مستقیم، جان خود را از دست می‌دهند.
وزیر کشور با اشاره به ضرورت پرداختن به آموزش پیش از بحران تصریح کرد: نمی‌گویم که نباید پس از بحران وارد عمل شویم، قطعاً مدیریت و درمان بحران وظیفه اصلی ماست، اما هرچه در قبل از وقوع حادثه در حوزه‌های پیش‌بینی، پیشگیری، برنامه‌ریزی و آموزش بهتر عمل کنیم، بسیاری از این حوادث اصلاً اتفاق نمی‌افتند. یکی از چالش‌های اصلی پیشگیری این است که قابل اندازه‌گیری نیست. وقتی آموزش مؤثر واقع می‌شود و حادثه‌ای رخ نمی‌دهد، آمار و نموداری برای آن وجود ندارد. اما همان اقدام ممکن است جان چند نفر را نجات دهد، هرچند هیچ‌کس از آن مطلع نشود.
مؤمنی در ادامه با استناد به قرآن کریم گفت: در پیشگاه خداوند متعال، نجات جان یک انسان معادل نجات همه انسان‌هاست. همان‌طور که در سوره مائده آمده است: من أحیاها فکأنما أحیا الناس جمیعاً؛ بنابراین برای ما مهم نیست که فرد در کجا دچار بحران می‌شود در ارتفاعات، کویر، یا هر نقطه‌ای از کشور ما وظیفه داریم وارد عمل شویم. به همین دلیل، برنامه‌ریزی اصلی و اولویت‌دار ما باید قبل از حادثه و بحران باشد.
وی با اشاره به رونمایی اخیر از پایگاه‌های داده و سامانه‌های اطلاع‌رسانی در مدیریت بحران گفت: ما این اقدامات را به فال نیک می‌گیریم. ایجاد پایگاه‌های داده، سامانه‌های اطلاع‌رسانی و ابزارهای پیش‌آگاهی، همگی کمک می‌کنند تا از وقوع حوادث و بحران‌های تهدیدکننده جان انسان‌ها جلوگیری کنیم. اما در مرحله بحران نیز باید در تمام برنامه‌ریزی‌ها اولویت اول ما حفظ جان و نجات انسان‌ها باشد. چون همان‌طور که گفتم، هیچ چیزی نمی‌تواند جان از دست‌رفته‌ای را جبران کند.
مؤمنی با اشاره به تجربه‌های اخیر حوادث طبیعی در کشور گفت: در حوادثی که طی یک سال گذشته اتفاق افتاده، بسیاری از آن‌ها قابل پیش‌بینی و پیشگیری بوده‌اند. مانند حادثه بندر شهید رجایی که با آموزش و اقدامات پیشگیرانه ساده می‌توانست از وقوع آن جلوگیری کرد.
وی در بخش دیگری از سخنان خود به نقش بی‌بدیل مردم در مدیریت بحران‌ها پرداخت و گفت: کشور ما یک ویژگی بسیار بارز دارد و آن، ظرفیت عظیم مشارکت و حضور مردمی در مواجهه با بحران‌هاست. در بسیاری از حوادث، اگر همراهی مردم نبود، مدیریت آن بحران‌ها ممکن نبود. در همان جنگ ۱۲ روزه اخیر، در هر نقطه‌ای که اتفاقی افتاد، مردم برای کمک داوطلبانه وارد میدان شدند، از پمپ بنزین گرفته تا مناطق بمباران‌شده.
وزیر کشور با اشاره به حادثه بندر شهید رجایی گفت: در آن حادثه، مردم واقعاً سنگ‌تمام گذاشتند. همکاران من، از جمله آقای محمدی، در صحنه حضور داشتند و دیدند که مردم بیشترین کمک را انجام دادند. از انتقال مجروحان گرفته تا تهیه غذا برای نیروهای امدادی. این مشارکت در کشور ما بی‌نظیر است. در زلزله سرپل ذهاب نیز حجم کمک‌های مردمی به‌قدری زیاد بود که نیروهای راهنمایی و رانندگی مجبور به توقف باربری‌ها شدند تا مسیرها تخلیه شوند.
وی با بیان اینکه این ظرفیت مردمی باید در مسیر درستی هدایت شود، تأکید کرد: گاهی اوقات، ضعف برنامه‌ریزی خود را به مردم نسبت می‌دهیم، در حالی که اگر برنامه‌ریزی مناسب داشته باشیم، می‌توانیم از این کمک‌های عظیم مردمی به بهترین شکل استفاده کنیم. خود من دیده‌ام که در برخی حوادث، حتی دستگاه امدادی در چهارراه چادر توزیع می‌کرد و مردم سردرگم بودند. این موضوع مربوط به سال‌های قبل است، اما باید عبرت بگیریم و برای ساماندهی کمک‌های مردمی برنامه داشته باشیم.
مؤمنی همچنین به مراسم اربعین به عنوان نمونه‌ای از هم‌افزایی بزرگ ملی اشاره کرد و گفت: البته اربعین بحران نیست، اما مثالی از یک رویداد بزرگ مردمی است که نشان می‌دهد چگونه می‌توان با مشارکت مردم و همکاری دستگاه‌ها، مسیری با عبور نزدیک به هشت میلیون نفر را با نظم و امنیت مدیریت کرد. ما نباید به این دستاوردها بسنده کنیم، اما می‌توانیم از آن‌ها برای ارتقای توان مدیریت بحران استفاده کنیم.
مؤمنی در جمع‌بندی سخنان خود با تأکید بر اهمیت هماهنگی بین دستگاه‌های مختلف در مواجهه با حوادث و بلایای طبیعی گفت: اگر بخواهم همه موضوعاتی که مطرح کردم را به‌صورت خلاصه جمع‌بندی کنم، نخست باید خدا قوت بگویم و از همه شما عزیزان و دستگاه‌ها تشکر و تقدیر کنم. کشور ما مانند برخی کشورها، وزارتخانه‌ای مستقل برای بحران ندارد، بلکه مدیریت بحران در کشور مبتنی بر هماهنگی میان همه دستگاه‌هاست. در این میان، سازمان مدیریت بحران کشور نقش هماهنگ‌کننده را ایفا می‌کند.
وی افزود: در وهله نخست، از همه مردم عزیزمان نیز قدردانی می‌کنم که در همه حوادث و بحران‌ها، همراه و همدل با مجموعه حاکمیت و نهادهای امدادی هستند. این مشارکت مردمی یک ظرفیت بی‌نظیر برای کشور است.
وزیر کشور در پایان به اولویت‌های اساسی در مدیریت بحران اشاره کرد و گفت: اولویت اول ما باید برنامه‌ریزی پیش از وقوع بحران باشد. یعنی پیش‌بینی درست، طراحی سناریوهای متنوع، آموزش هدفمند هم در سطح دستگاه‌ها و هم در سطح عمومی؛ از دانش‌آموزان گرفته تا خانواده‌ها. مدیریت صحیح صحنه حادثه و تقسیم‌کار دقیق بین نیروها نیز بسیار مهم است و می‌تواند به شکل مستقیم در کاهش آثار و خسارات ناشی از بلایا مؤثر باشد. در همه اقدامات و در اولویت‌بندی‌ها، باید حفظ جان انسان‌ها در صدر قرار بگیرد. این باید نخستین و مهم‌ترین اقدام ما در مدیریت هر بحرانی باشد.