به گزارش پایگاه خبری پیام خانواده؛ در دویست و بیست و دومیـن نشست علمـی تخصّصـی مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری مطرح شد: یکی از کلیدی‌ترین سنگ بناهای افزایش تاب‌آوری در کشور، پایداری حوزه تولید و صنعت است. وجود پایداری صنعتی در تولید به صورت ریشه‌ای، هم تضمین‌کننده ثبات اقتصادی است و هم یک ابزار مهم برای تاب‌آوری اجتماعی است. تاب‌آوری با فشار و استرس همراه است که در روان‌شناسی از آن تحت مفهومی با عنوان رشد پس از ضربه فردی یا رشد پس از ضربه اجتماعی یاد می‌شود.دویست و بیست و دومیـن نشست علمـی - تخصّصـی مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری تحت عنوان: "تاب‌آوری اجتماعی و اقتصادی در شرایط پر مخاطره و بحرانی" برگزار شد.در این نشست، حبیب جباری، مدرس دانشگاه و معاون امور آمایش سرزمین و توسعه منطقه‌ای سازمان برنامه و بودجه کشور به عنوان مدیر علمی نشست و همچنین علیرضا گرشاسبی؛ مدیرکل سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و پایش وزارت صمت و عضو هیئت علمی مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی و فرید براتی سده، روانشناس، کارشناس حوزه اعتیاد و مدیر سابق پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور به‌عنوان سخنرانان نشست به ایراد نقطه‌نظرات خود پرداختند.در ابتدای نشست حبیب جباری، مدرس دانشگاه و معاون امور آمایش سرزمین و توسعه منطقه‌ای سازمان برنامه و بودجه کشور ضمن اشاره به اهمیت موضوع پایداری اقتصادی و اجتماعی گفت: موضوع پایداری اقتصادی و اجتماعی یک موضوع جدی و چالشی هم در کشور ما، هم منطقه و حتی دنیای امروز است.
در دنیایی که شوک‌های اقتصادی به‌ویژه در خاورمیانه به امری عادی تبدیل شده است ما چگونه می‌توانیم جامعه و اقتصادی داشته باشیم که علاوه بر ایستادگی در برابر شوک‌ها بتواند ایستادگی و پیشرفت نیز داشته باشد.وی ادامه داد: مفهوم تاب‌آوری در علوم اقتصاد، مدیریت و جامعه‌شناسی به مفهومی تحت عنوان بقا در برابر شوک‌ها و مشکلات تبدیل شده است. این مفهوم فراتر از نگاه اولیه است که تنها به بازگشت به شرایط قبل تأکید داشت و تأکید این مفهوم بیشتر روی توانایی یک سیستم اعم از منطقه، جامعه، سازمان و خانواده در پیش‌بینی، مقاومت و بازیابی رویدادهای مخرب مانند بحران‌های اقتصادی و اجتماعی و بلایای طبیعی و غیرطبیعی است.در ادامه نشست علیرضا گرشاسبی؛ مدیرکل سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و پایش وزارت صمت و عضو هیئت علمی مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی به عنوان سخنران اول نشست، ضمن اشاره به پایداری تولید به عنوان مهم‌ترین رکن تاب‌آوری اقتصادی و اجتماعی به‌ویژه در شرایط پرمخاطره گفت: یکی از کلیدی‌ترین سنگ بناهای افزایش تاب‌آوری در کشور، پایداری حوزه تولید و صنعت است. ما از این طریق می‌توانیم تاب‌آوری بهتر و در سطوح بالاتری را به ارمغان بیاوریم و شرایط مواجهه با مخاطرات را تقویت کنیم.علیرضا گرشاسبی در ادامه در تعریف تاب‌آوری اجتماعی و اقتصادی گفت: تاب‌آوری اقتصادی در بحران به معنای توانایی حفظ کارکردهای حیاتی اقتصاد در برابر شوک‌ها (تولید، اشتغال، ثبات قیمتی) و توانایی بازگشت به مسیر رشد است و همچنین تاب‌آوری اجتماعی در بحران نیز به معنای ظرفیت جامعه برای حفظ همکاری، اعتماد و شبکه‌های حمایتی در شرایط بحران است که این دو مفهوم در ارتباط تنگاتنگ با یکدیگر هستند.
عضو هیئت علمی مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی خاطرنشان کرد: یکی از موضوعات مهمی که در مباحث نظری تاب‌آوری باید به آن توجه کرد این است که چه مؤلفه‌هایی در موضوع تاب‌آوری مؤثر هستند؛ این عوامل را می‌توان در ۴ دسته شامل آسیب‌پذیری، مواجهه با شوک، ظرفیت تحول و ظرفیت سازگاری تقسیم‌بندی کرد که از طریق کاهش مواجهه با شوک‌ها از طریق تنوع‌بخشی و کاهش وابستگی، کاهش آسیب‌پذیری ساختارها با اصلاح سیاست‌ها و هماهنگی نهادها، تقویت ظرفیت سازگاری و تحول (با نوآوری نوسازی تولید و یادگیری نهادی) و حکمرانی شبکه‌ای با تأکید بر ظرفیت مناطق استان‌ها، شبکه‌ها و.... بر تاب‌آوری اقتصادی و اجتماعی تأثیر می‌گذارد.از بُعد این چهار مؤلفه که به آنها اشاره شد، هرچه تولید پایدارتر باشد در نتیجه حساسیت بخش‌های اقتصادی نسبت به شوک ها کمتر است و توانایی بیشتر در ایستادگی در مقابل شوک ها را دارند.مدیرکل سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و پایش وزارت صمت تأکید کرد: با توجه به مباحث ارائه شده، وجود پایداری صنعتی در تولید به صورت ریشه‌ای، هم تضمین‌کننده ثبات اقتصادی است و هم یک ابزار مهم برای تاب‌آوری اجتماعی است و این دو یک ارتباط قوی با یکدیگر دارند؛ لذا به همین دلیل تأکید بنده بیشتر روی پایداری صنعتی در تولید است.وی در ادامه در مورد نگرش بخش خصوصی به تولید گفت: در نگرش بخش خصوصی به پایداری تولید چهار دسته از عوامل شامل تقاضای داخلی و خارجی، تأمین پایدار مواد اولیه، تضمین پایداری انرژی لازم برای تولید و تأمین نیروی انسانی مورد نیاز برای تولید مؤثر هستند که باعث ایجاد ناپایداری در تولید می‌شود.
علیرضا گرشاسبی در جمع‌بندی سخنان خود گفت: با توجه به مباحثی که ارائه شد از نظر من تاب‌آوری یعنی مواجهه کمتر با شوک ها داشته باشیم، آسیب‌پذیری پایین‌تری از چالش‌ها داشته باشیم، سازگاری سریع‌تر و تحول پایدارتر در تولید داشته باشیم معمولاً در شرایط شوک و بحرانی زنجیره تولید اولین قربانی در کشور است که دچار مشکل می‌شود.مدیرکل سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و پایش وزارت صمت در بیان پیشنهادهای سیاستی به تحریک تقاضای داخلی، جلوگیری از شوک در بازار، نوسازی ماشین‌آلات، واردات کنترل شده مواد اولیه برای تداوم تولید، بومی‌سازی فناوری تولید، تسریع در تأمین ارز مورد نیاز تولید و تأمین انرژی مورد نیاز برای تولید اشاره کرد.در ادامه این نشست فرید براتی سده، روانشناس، صاحب نظر حوزه تاب‌آوری اجتماعی و روانی و مدیر سابق سازمان بهزیستی کشور به عنوان سخنران دیگر نشست سخنان خود را با این سؤال آغاز کرد که چه عاملی باعث می‌شود که در زمان جنگ یک جامعه از هم فروبپاشد و یک جامعه دیگر در بحران جنگی مقاومت کرده و ایستادگی کند؟ ما در کشور یک سطح از افراد را داریم و همچنین یک سطح از نهادها و سازمان‌ها، برای اینکه متوجه شویم که جامعه در زمان جنگ و بحران فرو می‌ریزد یا ایستادگی می‌کند باید تغییرات و تحولاتی که در سطح فردی و سطح نهادی رخ می‌دهد را بررسی کرد.فرید براتی سده افزود: ما در مواجهه با بحران‌ها ابعاد دیگری از بحران را نیز داریم که آن هم بحران خردورزی در کلام، خردورزی در تصمیم و خردورزی در عمل است که باید به آنها توجه کرد. این خردورزی و تصمیم‌گیری درست است که در نهایت باعث حل مشکلات و مسائل بشری می‌شود.
این روانشناس ادامه داد: اعتقاد من این است که تاب‌آوری با فشار و استرس همراه است که در روان‌شناسی از آن تحت مفهومی با عنوان رشد پس از ضربه فردی یا رشد پس از ضربه اجتماعی یاد می‌شود. یعنی یک سری مشکلات و سختی‌هایی در فرد یا جامعه رخ می‌دهد که همین سختی و مشکلات می‌تواند پله‌ای باشد که باعث رشد فردی یا رشد روانی و اجتماعی شود؛ اما روان‌شناسان به این نکته تأکید می‌کنند که هرچقدر هم مشکلات و سختی باعث رشد افراد و جامعه شود این مشکلات ضربه هستند و ضربه خوردن اصلاً خوشایند نیست و بعضاً تأثیرات منفی آن تا مدت‌ها در فرد و جامعه باقی می‌ماند.مدیر سابق سازمان بهزیستی کشور خاطرنشان کرد: باید بین دو اصطلاح resiliency و resilience تفاوت قائل شویم. مفهوم resiliency یک ویژگی شخصیتی به معنای تاب‌آوری درونی است که برخی افراد دارند و برخی افراد ندارند.اما مفهوم resilience به معنای تاب‌آوری به عنوان یک فرایند است که پویاست و می‌توان آن را افزایش داد و از این مفهوم به عنوان تاب‌آوری اجتماعی یاد می‌شود. یعنی تاب‌آوری یک مفهوم ایستا نیست، بلکه تاب‌آوری یک فرایندی است که ما می‌توانیم آن را ایجاد کرده و آن را تقویت کنیم.این صاحب نظر حوزه تاب‌آوری اجتماعی در اشاره به عواملی که در تاب‌آوری اجتماعی دخیل هستند گفت: در تاب‌آوری اجتماعی چهار عامل شامل سرمایه اجتماعی، انسجام اجتماعی، شبکه‌های حمایت اجتماعی غیررسمی و رهبری اجتماعی دخیل هستند. نوع روایت‌سازی و معنا بخشیدن به این عوامل در تاب‌آوری بسیار مهم است و می‌تواند نحوه نگرش جامعه به موضوع تاب‌آوری اجتماعی را شکل بدهد.
در ادامه نشست کارشناسان و صاحب‌نظران حاضر در نشست، به بیان نقطه‌نظرات و طرح سؤالات خود پرداختند.شایان‌ذکر است این نشست در تاریخ یکم مهرماه ۱۴۰۴، به‌صورت حضوری و مجازی با مشارکت دستگاه‌های اجرایی ملی و استانی، دانشگاه‌ها، مراکز پژوهشی و اندیشکده‌ها در سالن دکتر حسین عظیمی مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری برگزار شد.