به گزارش پایگاه خبری پیام خانواده، اختلاف در سبک‌های فرزندپروری بین پدر و مادر پدیده‌ای رایج اما پرهزینه است. بسیاری از والدین، حتی در خانواده‌هایی که به‌ظاهر بسیار شبیه بهم هستند، دیدگاه‌های متفاوتی درباره نظم، محبت، تنبیه، یا استقلال کودک دارند. اما اگر این تفاوت‌ها به تضاد و تقابل بدل شود، کودک به جای رشد سالم، دچار گسست روانی و تعارض درونی می‌شود.
دو والد، دو دنیای متضاد
وقتی یکی از والدین سخت‌گیر و دیگری سهل‌گیر است، کودک نمی‌داند باید از چه کسی پیروی کند؛ یا وقتی مادر تشویق به ابراز احساسات می‌کند و پدر آن را نشانه ضعف می‌داند، کودک بین دو قطب ناهمگون معلق می‌ماند.
نتیجه: این وضعیت منجر به شکل‌گیری هویت متزلزل و اضطراب مزمن در کودک می‌شود.
طبق مطالعه‌ای در Journal of Youth and Adolescence (سال ۲۰۱۳)، کودکانی که سبک‌های والدینی متضادی را تجربه می‌کنند، سطح بالاتری از مشکلات هیجانی و رفتاری از خود نشان می‌دهند.
پاسخ‌های مغز کودک به تعارض والدین
مغز کودک برای بقا، ثبات می‌خواهد. وقتی پیام‌ها متناقض باشد، قشر پیش‌پیشانی (مرکز تصمیم‌گیری و همدلی) به‌درستی رشد نمی‌کند.
پژوهش منتشر شده در مجله علوم و اعصاب شناختی رشد در سال ۲۰۲۲ نشان می‌دهد که سخت‌گیری غیرمنسجم والدین با رشد کمتر در نواحی مسئول همدلی و خودتنظیمی مرتبط است.
تأثیرات بلندمدت: کودک «دوچهره»
در خانه با یک والد تابع و آرام است؛ با دیگری سرکش و بی‌تفاوت.
دچار نقش‌بازی‌کردن، فریبکاری و عدم یکپارچگی شخصیت می‌شود.
در نوجوانی بیشتر در معرض افسردگی، رفتارهای پرخطر و روابط ناپایدار قرار می‌گیرد.
مطالعه‌ای در Self and Identity Journal (۲۰۰۹) نشان داد نوجوانانی که در محیط‌های متناقض تربیت شده‌اند، عزت‌نفس متزلزل و آسیب‌پذیری بالاتری نسبت به افسردگی دارند.
چرا باید امروز این اختلاف را جدی گرفت؟
در عصر حاضر که کودک با هزاران محرک اجتماعی و رسانه‌ای روبروست، پایداری درون خانواده یک تکیه‌گاه ضروری است. نبود وحدت رفتاری بین والدین، کودک را به سمت پناه بردن به همسالان یا فضای مجازی سوق می‌دهد که می‌تواند به بحران‌های عمیق‌تری منجر شود.
چه باید کرد؟ راهکارهای کاربردی برای والدین
۱. گفت‌وگوی صریح درباره اصول تربیتی: پیش از تولد کودک یا در سال‌های ابتدایی، والدین باید درباره خط‌مشی‌ها به تفاهم برسند.
۲. واسطه‌گری تخصصی: استفاده از جلسات مشاوره خانوادگی، به ویژه در سال‌های اولیه فرزندپروری، نقش کلیدی دارد.
۳. وحدت ظاهری، حتی در اختلاف: حتی اگر اختلافی وجود دارد، نباید در برابر کودک آن را نشان داد. پیام تربیتی باید یک‌دست به او برسد.
۴. بازنگری مداوم: هر چند ماه یک بار، والدین باید درباره کارایی روش‌هایشان گفت‌وگو و بازنگری کنند.
والدین عزیز بدانید که:
تربیت کودک پروژه‌ای مشترک است. اگر با هم نسازید، کودک قربانی اصلی خواهد بود. روان ناپایدار، تصمیم‌گیری ضعیف، هویت متزلزل و مشکلات رفتاری همگی ممکن است نتیجه یک بی‌توجهی ساده به هماهنگی تربیتی باشد.
منابع و پژوهش‌ها
Developmental Cognitive Neuroscience, ۲۰۲۲, PMID: ۳۵۱۵۸۰۷۶
Journal of Youth and Adolescence, ۲۰۱۳, DOI: ۱۰.۱۰۰۷/s۱۰۹۶۴-۰۱۲-۹۸۲۷-y
Self and Identity, ۲۰۰۹, DOI: ۱۰.۱۰۸۰/۱۵۲۹۸۸۶۰۸۰۲۵۰۵۱۴۵
پژوهش‌های روان‌درمانی کودک و نوجوان، دکتر علی صاحبی، نشر دانژه.