به گزارش پیام خانواده انقلاب شکوهمند اسلامی ایران که با رهبری حضرت روح الله (ره) در ۲۲ بهمن ۵۷ به پیروزی رسید، نقطه عطفی بود در تاریخ دیرپای حیات ملت بزرگ ایران. نقطه عطف بود از آن جهت که هم پایان یک مسیر دور و دراز بود، هم آغاز راهی به غایت دیگرگونه و متفاوت؛ پایان ۲۵۰۰ سال نظام شاهنشاهی و حکومت های عمدتا طاغوتی، و آغاز دوره ای که داعیه حکومتی به نام دین داشت.
اجتماع مردم گرد یک فرد روحانی و اتفاق آنها بر پذیرش او به مثابه پیشوای نهضت در ایام مبارزه، و نیز جانفشانی ملت در راستای نشر و انتقال و تحقق پیام ها و منویات آن رهبر روحانی در کنار سر دادن شعارهایی با فحوای آرمان های دینی تردیدی باقی نمی گذاشت که ملت یک حکومت دینی را طلب می کند که ضمن آن احکام الهی و شریعت اسلامی پیاده و محقق شود.
از این رو امر عجیب و بعیدی نبود که پس از پیروزی انقلاب رهبر انقلاب به پشتوانه ملت و "به واسطه اینکه مردم او را قبول دارند"، نظامی را به صلاحدید خود بنیان گذارد، هم چنان که در همه دنیا مرسوم و طبیعی بود هرجا حکومت جدیدی - چه با کودتای نظامی، چه با انقلاب مردمی - بر سر کار می آمد، نوع حکومت توسط رهبران کودتا یا انقلاب تعیین می شد و مردم نیز به آن تمکین می کردند.
حضرت روح الله اما به این رویه معمول رهبران انقلاب ها نیز پشتِ پا زد و با وجود آنکه استقبال بی نظیر ملت در ۱۲ بهمن از ایشان سند محکمی بر این بود که هرچه او بگوید ملت با جان و دل می پذیرد و حتی شعارهای مردم در جریان انقلاب تصریح به خواست "جمهوری اسلامی" از جانب آنها داشت، با این حال قاطعانه اعلام کرد از آنجا که مردم صاحبان اصلی انقلابند، نوع نظامی را قرار است بر ایشان حکومت کند باید خود انتخاب کنند. این بود که برای نخستین بار در تاریخ انقلاب های جهان با دستور و تاکید ویژه رهبر انقلاب اسلامی ایران، نوع نظام آینده به رفراندوم گذاشته شد تا مردم خود بگویند چه حکومتی می خواهند.
در شرایطی که در روزهای نخست انقلاب گروه ها و دسته های مختلف سیاسی هر یک نظری داشتند و نوع خاصی از حکومت را مطرح می کردند و یکی "جمهوری دموکراتیک" می خواست و یکی "سلطنت مشروطه" و دیگری "حکومت کارگری" و...، و بیم آن می رفت که در کشاکش این اختلاف نظرها آسیبی به انقلاب نوپای اسلامی برسد و دستاورد مجاهدت چندین ساله ملت و ثمره خون هزاران شهید علاوه بر همه هجمه ها و کینه توزی دشمنان خارجی، از داخل نیز با خطر تفرقه و از هم پاشیدگی مواجه شود، این نهایت هوشمندی معمار انقلاب بود که با سپردن تعیین نوع حکومت به مردم در قالب همه پرسی، به همه این اختلاف ها و اما و اگرهای بعد از آن خاتمه داد و بر دهان یاوه گویان مهر خاموش باش زد.
علاوه بر آن برگزاری رفراندوم در نخستین روزهای پیروزی انقلاب تبلور مشارکت سیاسی مردم بود و حکایت از آن داشت که این انقلاب حقیقتا برای خواست و اراده مردم شأن و جایگاه قائل است و در زمانه ای که دموکراسی های غربی مدعی سپردن امور به دست مردم هستند، انقلاب اسلامی با به رأی گذاشتن نوع حکومت یک گام از همه آن دموکراسی های مدعی پیش است و مردم را به مشارکت در امری فراخوانده که در هیچ نظام مردم سالاری سابقه ای برای آن ذکر نشده است.
برگزاری رفراندوم همچنین تحقق هر سه مولفه مهمترین شعار انقلابی روزگار مبارزه بود: "استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی"؛ که ضمن آن "جمهور" به میدان آمد و بی هیچ اجباری و در نهایت "آزادی"، "جمهوری اسلامی" را به مثابه حکومتی "مردم سالار" با ماهیتی "اسلامی" برگزید، که مهمترین شاخصه اش "استقلال" و نفی وابستگی به شرق و غرب بود.
برگزاری همه پرسی برای روز ۱۰ فروردین پیش بینی شده بود، امام امت در پیامی از همه مردم خواستند پای صندوق های رأی بروند و به "جمهوری اسلامی" رأی "آری" بدهند: «فردا روز رفراندم است؛ روزی است که مقدرات شما تعیین خواهد شد. روزی است که یا اسلام پیش می برد و یا کفر. روزی است که «آری» اسلام است و «نه» خلاف اسلام. روزی است که «آری» سرنوشت سعادتمند برای شما تهیه می کند و «نه»، شما را برمی گرداند به حال اول. «آری» بگویید. من «آری» می گویم. من جمهوری اسلامی را به جان و دل «آری» می گویم و از شما خواهران و برادران می خواهم که بروید و «آری» بگویید. بروید و آن ورقی که در آن «آری» نوشته است در صندوق بیندازید. سعادت شما این است و کشور شما با این «آری» مستقل خواهد شد. با این «آری»، شما آزاد خواهید شد و خدای نخواسته اگر چنانچه سستی بکنید یا تنبلی در این امر بشود که نروید دنبال رأی دادن، من خوف آن را دارم که خدای نخواسته به شکست بربخوریم و باز مسائل سابق عود کند. بر همه ماست که برویم و رأی بدهیم. در خانه ها ننشینید فردا، فردا بیرون باشید از خانه ها؛ ملت ایران فردا بیرون باشند از خانه ها و بروند به صندوق ها، رأی بدهند.
من رأی آری می دهم و از شما تمنا دارم که رأی آری بدهید. خداوند همه شما را سلامت و سعادت بدهد و پیروزی عنایت فرماید و جمهوری اسلام را در ایران مستقر کند. »
همه پرسی طبق فرمان امام در روز ۱۰ فروردین برگزار شد، اما استقبال و ازدحام ملت به حدی بود که رای گیری با دستور امام یک روز دیگر تمدید شد و تا واپسین دقایق شامگاه ۱۱ فروردین ادامه داشت. با شمارش آرا مطابق گزارش روزنامه اطلاعات در تاریخ ۵۸/۱/۱۵ معلوم شد ۲۰ میلیون و ۲۸۸ هزار و ۲۱ نفر از میان ۲۰ میلیون و ۸۵۷ هزار و ۳۹۱ واجد شرایط در انتخابات شرکت کرده و ۹۸.۲ درصد آنها به جمهوری اسلامی رای "آری" داده اند.
این میزان همراهی و تایید مردمی در هیچ نظامی سابقه نداشته و این پشتوانه عظیم مردمی دشمنان نظام را به تحیر واداشت.
حضرت امام (ره) پس از اعلام نتایج رفراندم در پیام دیگری ۱۲ فروردین را "عید" خوانده و فرمودند: «و ما امیدواریم که خداوند تعالی به ما توفیق بدهد، که تا حالا که رساندیم مطلب را به اینجا و جمهوری اسلامی را اعلام کردیم؛ و الآن من اعلام می کنم جمهوری اسلامی را و این روز را روز عید می دانم. و امیدوارم که در هر سال روز «۱۲ فروردین» روز عید ملت ما باشد؛ که رسیدند به قدرت ملی و خودشان سرنوشت خودشان را به دست خواهند گرفت. ما به همه ملت تبریک عرض می کنیم و من این روز را بر ملت عزیز خودمان، به همه اقشارشان، تبریک عرض می کنم. مبارک باد بر شما این عید! مبارک باد بر شما این جمهوری اسلامی!
من به ملت بزرگ ایران که در طول تاریخ شاهنشاهی، که با استکبار خود آنان را خفیف شمردند و بر آنان کردند آنچه کردند، صمیمانه تبریک می‌گویم. خداوند تعالی بر ما منت نهاد و رژیم استکبار را با دست توانای خود که قدرت مستضعفین است در هم پیچید و ملت عظیم ما را ائمه و پیشوای ملتهای مستضعف نمود، و با برقراری جمهوری اسلامی، وراثت حقه را بدانان ارزانی داشت. من در این روز مبارک، روز امامت امت و روز فتح و ظفر ملت، جمهوری اسلامی ایران را اعلام می‌کنم. به دنیا اعلام می‌کنم که در تاریخ ایران چنین رفراندمی سابقه ندارد که سرتاسر مملکت با شوق و شعف و عشق و علاقه به صندوقها هجوم آورده و رای مثبت خود را در آن ریخته و رژیم طاغوتی را برای همیشه در زباله‌دان تاریخ دفن کنند ... من از این همبستگی که جز مشتی ماجراجو و بی‌خبر از خدا، همه و همه به ندای آسمانی واعتصموا بحبل الله جمیعا لبیک گفتند، و با تقریبا اتفاق آرا به جمهوری اسلامی رای مثبت دادند و رشد سیاسی و اجتماعی خود را به شرق و غرب ثابت کردند، تقدیر می‌کنم. لکن همه مکلفیم که احکام اسلام را مراعات کنیم. باید بازار ما بازار اسلامی باشد؛ بازار ما از بی انصافی باید شستشو بشود. باید دولت ما و همه دولت هایی که بعدها می آیند همه روی موازین اسلامی باشد، وزارتخانه ها روی موازین اسلامی ادارات دولتی روی موازین اسلامی باشند. باید مملکتی که رنگ طاغوت دارد مبدل بشود به مملکتی که رنگ الله دارد. باید مملکت طاغوتی به مملکت الهی تبدیل بشود».
۱۲ فروردین چنان که رهبر معظم انقلاب حضرت آیت الله خامنه ای فرمودند "مکمل ۲۲ بهمن" است و اگر ۲۲ بهمن سقوط نظام شاهنشاهی را در پی داشت، ۱۲ فروردین تکمیل گر راهی بود که ملت گام نخستش را با از میان برداشت حکومت طاغوت برداشته بودند، و آن "تاسیس نظام اسلامی" بود.
رهبر معظم انقلاب در این خصوص فرمودند: «روز جمهوری اسلامی یک مقطع تاریخی بی‌نظیری در تاریخ کشور ماست، زیرا که برای اولین بار بعد از صدر اسلام و پس از فَترَت کوتاه اولین سال‌های فتح ایران به دست مسلمین یعنی که در آن سال‌های کوتاه البته حکومت‌ها تا حدود زیادی اسلامی بودند در طول این تاریخ ممتدی که کشور ما داشته، برای اولین بار بعد از آن فَترَت و بعد از آن دوران کوتاه صدر اسلام یک حکومتی اعلان شد، یک نظامی اعلان شد که دارای دو خصوصیت مردمی بودن و الهی بودن هست؛ یعنی جمهوری اسلامی و در واقع نقطه مکمل و متمم انقلاب، ۲۲ بهمن بود یعنی خلاصه محصول ۲۲ بهمن روز جمهوری اسلامی روز دوازدهم فروردین بود».