به گزارش پیام خانواده یکی از اهداف دولتمردان پس از پیروزی انقلاب اسلامی، توسعه علمی متوازن و گسترش عدالت آموزشی است. توسعه علمی و عدالت زیربنای توسعه پایدار و همه‌جانبه است. براساس اصل ۳۰ قانون اساسی، دولت موظف است وسایل آموزش و پرورش رایگان را برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم سازد و وسایل تحصیلات عالی را تا سرحد خودکفایی کشور به‌طور رایگان گسترش دهد.
رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز بارها بر این مورد تاکید کرده‌اند، در همین راستا ایشان در سال ۱۳۹۳ در اجرای اصل ۱۱۰ قانون اساسی، سیاست‌های کلی «علم و فناوری» را ابلاغ کردند. افزون بر این، سند چشم‌انداز ۲۰ ساله، نقشه جامع علمی کشور، سند راهبردی کشور در امور نخبگان و سند دانشگاه اسلامی همگی در این راستا تصویب شده اند.
برای اینکه تصویری روشن‌تر و مبتنی بر آمار مستند از وضعیت آموزش عالی کشور به دست آوریم، با دکتر احمد سعیدی، مدیر گروه پژوهش‌های آماری، فناوری اطلاعات و رصد اشتغال موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی گفت‌وگو کرده‌ایم.
دکتر سعیدی دانش‌آموخته اقتصاد آموزش عالی، عضو هیات علمی موسسه و متخصص در زمینه مهارت‌افزایی در آموزش عالی است. ایشان همچنین مسئول تدوین گزارشات جهاد تبیین حوزه پیشرفت آموزش عالی بعد از انقلاب اسلامی ایران نیز می باشد.
موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی به عنوان اتاق فکر و مغزافزار وزارت علوم در سال ۱۳۴۸ تاسیس شد. این موسسه هم اکنون با داشتن اعضای هیات علمی و یاوران علمی متخصص در قالب هفت گروه آموزشی، در زمینه‌های مختلف آموزش عالی تحقیق و مطالعه می کنند. یکی از ماموریت های اساسی این موسسه، مرجعیت رسمی گردآوری و انتشار آمار آموزش عالی ایران است. پایگاه اطلاعات آمار آموزش عالی ایران، بیش از ٥٠ سال در موسسه سابقه داشته و همزمان با تاسیس آن در سال ١٣٤٨ پایه گذاری شده است.
سعیدی با استناد به داده‌های پایگاه اطلاعات و آمار آموزش عالی موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش در این گفت‌وگو، آمار مقایسه‌ای در بازه زمانی ۱۳۵۰ تا ۱۴۰۰ را در حوزه‌های مختلف آموزش عالی شامل تعداد دانشجویان و اعضای هیات‌علمی کشور، میزان مشارکت زنان در آموزش عالی، تعداد دانشگاه های کشور، توسعه تحصیلات تکمیلی و آمارهای دیگر ارائه دادند
این گفت‌وگو در دو بخش تنظیم شده است. بخش اول به طور ویژه در مورد آمارهای زنان در آموزش عالی است و بخش دوم به صورت عام‌تر درباره آمارهای آموزش عالی در زمینه‌های متعددی؛ از قبیل تعداد دانشجویان و اعضای هیات علمی کشور، تعداد موسسات آموزش عالی، جهش علمی ایران پس از انقلاب و غیره خواهد بود.
بخش اول را می‌خوانید.
بیشتر بخوانید
رشد ۵۶ برابری دانشجویان زن در آموزش عالی ایران
سعیدی در مورد وضعیت حضور زنان در آموزش عالی به نسبت قبل از انقلاب اسلامی ایران، با اشاره به اهمیت مشارکت زنان در آموزش عالی گفت: حضور و مشارکت زنان در آموزش عالی می تواند برای هر کشوری فرصت تلقی شده و معیاری برای سنجش عدالت آموزشی و عاملی برای پیشرفت جامعه به حساب آید که می تواند به توسعه متوازن و عدالت محور منجر شود.
وی افزود: در آموزش عالی ایران بعد از انقلاب اسلامی، شاهد حضور چشمگیر زنان در بخش جمعیت دانشجویی بودیم. میزان این پیشرفت نسبت به قبل از انقلاب رشد قابل توجهی را نشان می دهد و به طور مشخص طی ۵۰ سال اخیر (۱۳۵۰-۱۴۰۰)، جمعیت دانشجویی زنان در آموزش عالی ایران روندی صعودی داشته است. به‌ویژه در چهار دهه بعد از انقلاب اسلامی به مرور تعداد دانشجویان زن در آموزش عالی افزایش یافت. به طوری که نه‌تنها عقب ماندگی رژیم گذشته جبران شد، بلکه در دهه ۸۰ خورشیدی (۱۳۸۱-۱۳۸۸) سهم زنان در آموزش عالی ایران به بیش از ۵۰ درصد رسید. به عبارتی در این بازه زمانی، تعداد دانشجویان زن، بیشتر از دانشجویان مرد شد.
سعیدی یادآور شد: جمعیت زنان دانشجو از ۱۹ هزار و ۲۷ نفر در سال تحصیلی ۵۰-۱۳۴۹، به یک میلیون و ۵۱۰ هزار و ۴۲۶ نفر در سال ۱۴۰۰-۱۳۹۹ افزایش یافته است؛ به عبارتی طی ۵۰ سال اخیر، جمعیت دانشجویان زن بیش از ۵۶ برابر شده است. همچنین متوسط رشد کل جمعیت دانشجویی طی همان بازه زمانی، ۵۰ برابر بوده است.
به عبارت دیگر، شتاب رشد زنان در آموزش عالی، طی چهار دهه بعد از انقلاب، حتی از متوسط شتاب کل جمعیت دانشجویی کشور بالاتر بوده است که بی شک نشان از میزان توجه و اهمیت آموزش زنان در نظام مقدس جمهوری اسلامی دارد.
رشد ۳۰ برابری تعداد اعضای هیات‌علمی زن
وی در مورد جمعیت زنان عضو هیات علمی گفت: طی دوره پنجاه سال اخیر، تعداد زنان هیات علمی در آموزش عالی ایران روندی صعودی داشته است؛ به‌ویژه در چهار دهه بعد از انقلاب اسلامی شاهد افزایش چشمگیر زنان هیات علمی در آموزش عالی بوده‌ایم؛ طوری که تعداد اعضای هیات علمی زن طی این دوره ۳۰ برابر شده است. در حالیکه طی همین دوره، تعداد اعضای هیات علمی تنها ۱۱ برابر شده است.
همچنین سهم زنان هیات علمی از کل اعضای هیات علمی کشور از هزار و ۸۹۴ نفر در سال ۵۷-۱۳۵۶ (۱۵ درصد) به ۲۴ هزار و ۱۵ نفر (۲۷ درصد) در سال ۱۴۰۰-۱۳۹۹ رسیده است.
سعیدی خاطرنشان کرد: آمار فوق نشان می‌دهد شتاب رشد تعداد زنان هیات علمی در آموزش عالی، طی این بازه زمانی ۳ برابر مردان بوده است که نشان از میزان توجه و اهمیت آموزش زنان در نظام مقدس جمهوری اسلامی دارد. همچنین طی این مدت نسبت عضو هیات علمی زن به مرد، از ۱۴ واحد درصد (به ازای هر ۱۰۰ عضو هیات علمی مرد، ۱۴ عضو هیات علمی زن) در سال ۵۰-۱۳۴۹ به ۳۸ واحد درصد در سال ۱۴۰۰-۱۳۹۹ رسیده و در سال ۱۴۰۰-۱۳۹۹، تعداد زنان هیات علمی کل کشور، ۲۴ هزار و ۱۵ نفر و تعداد کل اعضای هیات علمی کشور ۸۶ هزار و ۸۸۹ نفر بوده است.